Saturday, July 31, 2010

માનસિક બીમાર... (વાર્તા)

પ્રસન્ન પંડ્યા ઉર્ફે પીપી આજે ખુશખુશાલ મુદ્રા માં પોતાનુ એન્ટાઈઝર બાઈક લઈને ઓફીસનો પહેલો દિવસ જોઈન કરવા જઈ રહ્યો છે. પોતાનુ બાઈક પાર્ક કરી, ઘડીયારના કાંટા તરફ નજર નાંખી ઓફીસ તરફ પ્રયાણ કરે છે. લાઈટ આસમાની શર્ટ, બ્લેક ફોર્મલ ટ્રાઉઝર, પાર્ટી શુઝમાં સજ્જ, દિલમાં નવી ઉમંગો સાથે બાઈકની ચાવી ઘુમાવતો ઓફીસમાં દાખલ થાય છે. સહુ કોઈની નજર તેની પર મંડરાય છે. છ ફુટ હાઈટ, એથલેટીક બોડી, કર્લી વાળ, ફ્રેન્ચ કટ દાઢી, આખી ઓફીસને સુગંધથી ભરીદે તેવુ પર્ફ્યુમ, ઓફીસમાં એન્ટર થતાની સાથેજ સી લેન્ડ એક્ષપોર્ટર્સ ઓફીસનો આખો સ્ટાફ માત્ર આશ્ચર્યચકિત થઈને તેને તાકી રહે છે. સ્ટાઈલીશ લૂક હોવા છતા તેના ચહેરા પણ ભોળપણ સાફ ઝલકી ઉઠે છે. જાણેકે બોલીવૂડનો કોઈ હીરો આવી રહ્યો હોય તેમ બધા અનુભવી રહ્યા હતા. ઓફીસમાં આવીને તરતજ રીસેપ્શન ટેબલ પર રહેલ જુલીને આવીને કહે છે 'હાય, આઈ એમ ન્યુ જોઈની પ્રસન્ન પંડ્યા, આઈ વુડ લાઈક ટુ મીટ મિસ્ટર પટેલ એમ.ડી. ઓફ ધીસ કંપની.'
 
'પ્લીઝ વેઈટ, આઈ વીલ ઈન્ફોર્મ મિસ્ટર પટેલ.' જુલીએ ફોન પકડતા કહ્યું. 
થોડીવાર સુંધી પીપી રિસેપ્શન પર પડેલા મેગેઝિનોના પાના ફેરવતો રહ્યો ત્યાંજ 'મિસ્ટર પ્રસન્ન, પ્લીઝ ટેક અ લેફ્ટ ફ્રોમ હીયર, મિસ્ટર પટેલ ઇઝ વેઈટિંગ ફોર યુ.' જુલીના કહેવાની સાથેજ પ્રસન્ન થેન્કસ કહી પહોંચ્યો મિસ્ટર પટેલની કેબીનમાં.
 
'મેય આઈ કમ ઈન સર.'
'હેલ્લો યંગમેન, યુ આર વેલકમ ઇન અવર ઓર્ગેનાઈજેશન, ટેક યોર સીટ.'
'થેન્ક યુ સર.'
'મિસ્ટર પ્રસન્ન ટેક યોર ચાર્જ એસ અ ફાઈનાન્સ ઓફીસર એન્ડ યુ વીલ આસીસ્ટ ટુ આસ્થા ઝવેરી.' અને મિસ્ટર પટેલે ફોન ઘુમાવતા જુલીને કહ્યું 'જુલી પ્લીઝ કમ ઇન સાઈડ એન્ડ ગાઈડ મિસ્ટર પ્રસન્ન ટુ હીઝ સીટ, હી વીલ આસીસ્ટ આસ્થા ઝવેરી.'
'ઓલ ધ બેસ્ટ ફોર યોર ફ્યુચર વીથ અવર કંપની, આસ્થા ઝવેરી ઇઝ અ ફાઈનાન્સ મેનેજર ઓફ અવર કંપની.' મિસ્ટર પટેલનુ વાક્ય પુરૂ થતાજ જુલી કેબીનમાં દાખલ થાય છે અને પ્રસન્ન મિસ્ટર પટેલને શેક હેન્ડ કરી જુલી ગાઈડ કરે તેમ પોતાની સીટ તરફ પ્રયાણ કરે છે.
 
'મિસ્ટર પ્રસન્ન શી ઇઝ આસ્થા ઝવેરી એન્ડ મેમ હે ઇઝ મિસ્ટર પ્રસન્ન, યોર ન્યુ આસીસ્ટન્ટ. નાવ આઈ શુડ લીવ, પ્લીઝ ટેક યોર ચાર્જ.' જુલીએ બન્નેની ફોર્મલ મુલાકાત કરાવતા કહ્યું.
 
'ગુડ મોર્નીંગ મિસ્ટર પ્રસન્ન, સો યુ આર બી.કોમ ગ્રેડ્જ્યુએટ એન્ડ ડુઈંગ યોર એમ.બી.એ.' આસ્થા ઝવેરી એ ફોર્માલીટી માંથી બહાર આવી સીધા કામની વાત શરૂ કરી. ત્યારબાદ લગભગ અડધો કલાક જેવુ બન્ને જણાએ કંપની અને તેના રોકાણો, કામની વાત કરી, પ્રસન્ન શાંત બનીને આસ્થા ઝવેરીની વાત સાંભળી પણ રહ્યો છે અને તેમના તરફ જોઈ પણ રહ્યો છે.
 
હવે પ્રસન્ન તેમની કેબીનની બહાર આવી પોતાની જગ્યા પર બેસે છે ત્યારે આજુ બાજુનો સ્ટાફ તેમના તરફ અજીબ રીતે જોઈ રહ્યો હોય તેવો ભાસ તેમને લાગે છે. સહુ સાથે પરીચય આપવા લેવાની શરૂઆત કરે છે. તેની ડાબી બાજુ બેઠા છે મિશ્રાજી, તેમની બાજુમાં અપર્ણામેમ, સામેની તરફ રુચિકા પાંડે, રાહિલ સોની અને પોતાની જમણી બાજુ ઉંમરલાયક બુઝુર્ગ જેવા દિવાનકાકા. અને દિવાનકાકા ના ટેબલને અડીને ગ્લાસ કેબીન એટલે આસ્થા ઝવેરી. અને ગ્લાસ કેબીન માંથી પોતાના ડીપાર્ટમેન્ટની ખબર રાખતા નજરે ચઢે છે. 
 
પ્રસન્ન માત્ર એકજ મહીનામાં સ્ટાફનો ચહીતો બની જાય છે, તેની કામ કરવાની સુઝ બુઝ દરેક ને તેના પ્રત્યે આકર્ષે છે તો તેનો સ્ટાઈલીશ લૂક સ્ત્રીવર્ગ માં ચર્ચાનો વિષય બને છે. અને તેના આગમનથી ઓફીસનુ વાતાવરણ રંગીન બની જાય છે. સમૂહ નાસ્તા પાર્ટી, હંસી મજાકથી ઓફીસ જીવંત બની જાય છે. પણ પ્રસન્ન એક વાત ચોક્કસ નોટિસ કરે છે કે આસ્થામેમ ક્યારેય કામ થી વધારે વાત કરતા નથી. આ ઉપરાંત એ પણ નોટિસ કરે છે કે ત્રીસેક જેવી ઉંમર હોવા છતા તેમના ગળામાં મંગળસૂત્ર, હાથમાં બંગડી, માથામાં સિંદૂર એવુ કશુંજ નથી. ઈવન તેઓને ક્યારેય ફેન્સી પંજાબી, જીન્સ-કુર્તા માં જોયાજ નથી. માત્ર સિમ્પલ સિલ્ક કે કોટન સાડી, ઓલ્ડ ફેશન્ડ પોણીયો બ્લાઉઝ તેમનો પહેરવેશ, માથામાં એક ઝીણી બીંદી સાડીને અનુરૂપ, જમણા હાથ માં એ.કે. લખેલુ બ્રેસલેટ, જમણા હાથે રીસ્ટ વોચ, ગળામાં સોનાની પાતળી ચેઈન અને એ.કે. લખેલુ ડાયમંડ પેન્ડલ. આવા સામાન્ય પહેરવેશમાં પણ તેમનુ રૂપ સુસ્મિતા સેન ને પણ આંટી જાય તેવુ લાગતુ અને તેમના કર્લી વાળ ઇન્દિરા ગાંધી સ્ટાઈલ ના. આવું વ્યક્તિત્વ છતા તેમના વિશે ઓફીસ માં કોઈના મોઢે ક્યારેય કોઈ વખાણ કે નિંદા સાંભળી ન હોતી. પણ એક વાત ચોક્કસ લાગતી કે બધા તેમના થી ડરી ને રહેતા. તેમના ઓફીસ માં પગ મુકવા થી માંડી ને ઓફીસ છુટવા સુધી બધા મજાક મશ્કરી કરતા પહેલા તેમની કેબીન તરફ સાવચેતી રૂપે નજર જરૂર થી ફેરવી લેતા. ખાસ કરીને પુરૂષવર્ગ તો એટલી સાવચેતી રાખતો કે કામ સિવાય બને ત્યાં સુધી તેમની કેબીન તરફ નજર પણ નાંખતો નહતો. આથીજ કદાચ પ્રસન્નને આસ્થા વિષે જાણવાની તમન્ના જાગી અને એકવાર ઓફીસ અવર બાદ રાહિલ જોડે વાત શરૂ કરી.
'યાર રાહિલ, આપણા આસ્થામેમ કઈ માટીના બનેલા છે, કો'કની બર્થડે પાર્ટી માં પણ કેબીન ની બહાર આવી ક્યારેય કોઈ ને વિશ કરતા નથી, તેઓ પરણેલા છે કે કુંવારા?' પ્રસન્ને પોતાની સ્ટાઈલમાં જાસૂસી ચાલુ કરી.
'પીપી જોજે પણ કોઈને ક્યારેય આવુ પુછતો, તને હજુ ઓફીસમાં આવે મહીનો થયો છે એટલે તને આસ્થામેમના કરતૂતો ની ખબર નથી.' રાહિલે ધીરગંભીર સ્વરે કહ્યું.
'આસ્થામેમ ના કરતૂતો, તુ કહેવા શું માંગે છે, મને કહે તો મને પણ ખબર પડે, આમેય હું  ઓફીસ સ્ટાફને એક ઘરના સભ્યની જેમજ માનુ છું. દિવસના લગભગ દસ કલાક સાથે રહેતા હોઈએ અને કો'ક ના વિષે થોડુઘણુ જાણીયે તો મુસીબત સમય મદદ થઈ શકે અથવાતો મદદ માંગી પણ શકાય એટલે પુછુ છુ.'
'સાંભળ પીપી, શી ઇઝ અ બીચ, માનસિક બીમારીથી પીડિત છે. તે આપણી કંપનીના સ્વ. કથન ઝવેરીની વિધવા.'
'વોટ આર યુ સેયીંગ? આર યુ ગોન મેડ? આ શક્યજ નથી, જ્યાં સુધી હું તેમની જોડે કામ કરતો હોઉ ત્યારે મને ક્યારેય લાગ્યું નથી કે તે કોઈ માનસિક બીમારી થી પીડિત છે. તેમનુ વિધવા હોવુ સાચુ લાગે છે, કેમકે ક્યારેય તેમને કોઈ પરણીતા પહેરે તેવા કપડા માં જોયા નથી.'
'યસ પીપી, વોટ આઈ એમ સેયીંગ ઇસ નથીંગ બટ અ બ્લડી ટ્રુથ. અને જો તારે કન્ફર્મ કરવું હોયતો ઓફીસના કોઈ પણ વ્યક્તિને પુછી શકે છે. તેમનાજ કારણે પચાસ વરસ કાદરી સાહેબને બીજી બ્રાન્ચમાં શિફ્ટ કરવા પડ્યા હતા. પોલીસ કેસ, કોર્ટ કચેરીના ચક્કરો અરે આપણા પટેલ સાહેબ તેમની કંપનીની ઇમેજ બચાવવા બહુ મથ્યા હતા તે વખતે પણ આ બાઈ ટસ ની મસ ના થઈ અને કોર્ટ નોટિસ આપેલી.'
'રાહિલ શું કહી રહ્યો છે. વિગતે જણાવ.'
'ઓકે પીપી તો સાંભળ, આજથી વરસ પહેલા મિસ્ટર કથન ઝવેરીનું હાર્ટ એટેક માં અવસાન થયું તો મિસ્ટર પટેલે એક કંપનીના માલિક તરીકે તેમની વિધવા આસ્થા ઝવેરીને નોકરી આપી. તે ભણેલી હતી અને મિસ્ટર પટેલના બીઝનસને આગળ વધારવા માં મિસ્ટર કથન માસ્ટર માઈન્ડ હતા. આથી મિસ્ટર પટેલ તે વખતે લાગણીમાં તણાયા અને આસ્થા ઝવેરીને તેમના પતિની જગ્યાએ નોકરી આપેલી. શરૂઆતમાં કંપનીનું કામ શીખે નહી ત્યાં સુધી તેમના હેડ કાદરી સાહેબ હતા. કાદરી સાહેબ પચાસ વરસની ઉંમરના, રમૂજી, નાના જોડે નાના અને મોટા જોડે મોટા એવા ખાનદાની મુસલમાન. તે વખતે ઓફીસમાં સ્ત્રી સ્ટાફ માં માત્ર જુલી અને આ નવા આસ્થા ઝવેરી હતા. તે વખતે તો જે રંગીન વાતાવરણ રહેતુ, કે તુ તો શું રંગીનિયત ફેલાવે છે? આખો સ્ટાફ તે વખતે કામ જોડે એટલી ધમાલ કરતો કે ન પુછો વાત. પણ એક દિવસ એવો કિસ્સો બની ગયો કે આ કંપનીના દરવાજે પોલીસ આવી, પેલી બીચ અને કાદરી સાહેબ વચ્ચે કેસ થયો અને બિચારા મિસ્ટર પટેલ કંઈ કરી ના શક્યા.'
'યાર રાહિલ જે કહેવુ હોય તે ફટાફટ કહે વાત ને અધ્યાહાર ના મુક.'
'પીપી તુ તો ભારે ઉતાવળો, મને શ્વાસ તો લેવા દે. સાંભળ વાત કંઈક એવી બની હતી કાદરી સાહેબે આ બીચ ને એકવાર રંગે હાથ લાખોની હેરફેર કરતા પકડ્યા હતા. તે દિવસે ઓફીસમાં માત્ર કાદરી સાહેબ અને આસ્થા બન્ને કોઈ અગત્યના કારણોસર મિસ્ટર પટેલના કહેવાથી રોકાયા હતા. અને કાદરી સાહેબે તે દિવસે આ બીચ ને રંગે હાથ પકડી તો આ માથાભારે બાઈએ કાદરી સાહેબને ધારદાર સળિયા વડે માર્યા અને જાતેજ પોલીસ બોલાવી રેપ અટેમ્પ્ટનો કેસ કાદરી સાહેબ પર નાંખી દીધો.'
'ગજબની બાઈ છે. પછી શું થયું?' પ્રસન્નના ચહેરા પર પ્રસન્નતા ગાયબ જોવા મળી.
'પછી શું થાય, સામ સામે કેસ થયા, બટ યુ નો અવર લો, તે હંમેશા સ્ત્રીના પક્ષ માંજ ઉભો હોય છે. તે એક વખત કહી દે કે  રેપ અટેમ્પ્ટ થયો હતો તો કોઈ પણ સાક્ષી ની ક્યાં જરૂર રહે છે. અને કાદરી સાહેબની દલિલ તો કોઈ એ સાંભળી પણ નહી અને તેમને જેલ ભેગા થવુ પડ્યું. પછી આપણા મિસ્ટર પટેલ વચ્ચે પડ્યા આ બીચની કેટલીય શરતો માની અને કાદરી સાહેબને છોડાવ્યા.'
'શરતો?'
'યસ પીપી, શરતો. જેમકે ઓફીસમાં સ્ત્રીવર્ગની ભરતી વધારવી, ઠઠ્ઠા મશ્કરી બંધ, કોઈ પણ સ્ત્રી ઓફીસમાં એક્ષ્ટ્રા અવર માં કામ નહી કરે. અને જો કોઈ સ્ત્રી સ્ટાફ કોઈપણ પુરૂષ કર્મચારી પર છેડતી નો આરોપ લગાવે તો તેની તાત્કાલિક હકાલપટ્ટી, પોતાની કેબીન, મોટો મસ પગાર, કંપની માં પાંચ ટકા નો સ્ટેક. આ બીચ એટલી સ્માર્ટ નીકળી કે તેણે આખી ઓફીસ પોતાના હવાલે લઈ લીધી. કાદરી સાહેબ ને છોડાવીને લાવ્યા પછી, મિસ્ટર પટેલે આખા સ્ટાફને બોલાવ્યો હતો અને જણાવ્યું હતુ કે શી ઇઝ અ પેશન્ટ ઓફ ઈન્ટરમીટન્ટ એક્ષપ્લોસિવ ડીસઓર્ડર. અને એટલેજ તેણીએ કાદરી સાહેબ ને સળિયાથી માર્યા હતા. તો બધા સ્ટાફને નમ્ર વિનંતી છે કે આસ્થા જોડે કામ કરે ત્યારે ખાસ કાળજી રાખે. મને આજે પણ આપણા મિસ્ટર પટેલ ને દાદ દેવાનું મન થાય છે કે તેમના એક સફળ કર્મચારીની પત્ની ને સાચવવા આખા સ્ટાફને તેમણે વિનંતી કરવી પડે છે.'
'યાર રાહિલ, ધીસ ઇઝ ટુ મચ. થેન્ક્સ તે મને આ બધુ કહ્યું, હવે થી હું પણ ધ્યાન રાખીશ.'
'ધેટ્સ બેટર, પીપી, ચલ સી યા, કાલે મળીયે.'
 
પ્રસન્ન ઘરે પહોંચ્યો પણ તેના મગજ માં રાહિલે કહેલી વાતોજ ઘેરાયેલી હતી. તે દિલથી માનવા તૈયાર નહોતો કે એક સ્ત્રી આટલી હદે નીચે જઈ શકે છે. તેને હવે સ્ત્રીને ફાયદો કરાવતા કાયદા પર ગુસ્સો આવતો હતો. તે મન માં બબડ્યો 'કાયદો સારા કામ માટે બનાવ્યો છે પણ આજકાલની સ્ત્રીઓ તેનો ઉપયોગ માત્ર સફળતાની સીડી તરીકે કરે છે. આજે પુરૂષની કોઈ વેલ્યુજ નથી. સ્ત્રીને બચાવવા હજારો કાયદાઓ, માનવતાવાદી સંસ્થાઓ દોડી જાય છે અને કાદરી સાહેબ જેવા નેક માણસને જેલ જવું પડે છે. શેમ ઓન ધ બ્લડી કોનસ્ટીટ્યુશન.' પ્રસન્નના મગજના આવા તરંગો પુરા થયા કે તરતજ તેનુ દિલ કહેવા માંડ્યું કે 'વાત હજમ નથી થતી. સિક્કાની એકજ બાજુ જાણીને કોઈ તારણ ના કઢાય, સિક્કાની બન્ને બાજુ જોવી પડે. હવે પ્રશ્ન એ છે કે આસ્થાને પુછવું કેવી રીતે? સચ્ચાઈતો જાણવીજ રહી. ભલે આખો સ્ટાફ એક તરફી બયાન આપતો હોય પણ બીજી બાજુની વાત હું જાણીનેજ ઝંપીશ.'
 
***
 
પ્રસન્ન પાસે બે રસ્તા હતા એક તો એ ડાયરેક્ટ આસ્થામેમ જોડે વાત કરે અથવા તો સ્ટાફમાં જુલી કે મિસ્ટર પટેલ જોડે. તેને બીજો ઓપ્શન વધારે પસંદ પડ્યો અને તેમા પણ જુલી જોડે વાત કરવામાં વાંધો નહી આવે એવો મન માં નિશ્ચય કર્યો. બીજાજ દિવસે તેણે લંચ સમયે જુલીને ટેબલ પર એકલી જોઈ અને પ્રસન્ન પહોંચી ગયો જુલી પાસે.
'હાય, જુલી, વાય આર યુ અલોન ટુડે, વ્હેર આર ધ અધર ગર્લ્સ?'
'હાય, પીપી, આઈ થિંક ટુડે આઈ એમ લીટલ લેટ સો ઓલ ધ ગર્લ્સ મસ્ટ હેવ ફીનીશ્ડ ધેયર લંચ. કમ જોઈન મી. મને આમેય એકલુ જમવુ નથી ગમતુ અને તારી કંપની હોયતો જલ્સાજ જલ્સા, બટ ડોન્ટ મેક મી લાફ સો મચ અધરવાઇસ આઇ મેય વોમિટ ફૂડ.'
બસ પ્રસન્નને જોઈતુ મળી ગયું. જુલીની સામે પોતાનુ ટિફિન લઈ ગોઠવાઈ ગયો. અને વાત કેવીરીતે શરૂ કરવી તેના વિચારોમાં લાગી ગયો.
'પીપી, આરે યુ વિથ મી ઓર ઇન અધર થોટ?'
'અરે હું અહીંયાજ છુ, બસ થોડો વિચાર આવ્યો એટલે...'
'શેનો વિચાર?'
'જુલી ટેલમી ઓનેસ્ટલી યોર વ્યુ અબાઊટ આસ્થામેમ.'
'ઓકે તો તને પણ સ્ટાફ તરફથી બકવાસ સમાચાર મળી ગયા એમ ને. તને શું લાગે છે કોઈ સ્ત્રી ક્યારેય આવુ કરી શકે?'
'મને નથી લાગતુ, પણ...'
'તને ખબર છે આખા સ્ટાફે કાદરી જેવા લંપટની વાતો પર ભરોસો કર્યો છે, કોઈએ ક્યારેય સચ્ચાઈ જાણવાનો પ્રયત્ન નથી કર્યો, તારે શું કામ જાણવુ છે? વ્હોટ ઇસ ઇન યોર માઈન્ડ?'
'જુલી સાચુ કહું તો હું આસ્થામેમ ની ખુબ ઇજ્જત કરું છું, તેમની પાસે ફાઈનાન્સની ગજબની પકડ છે અને તેમનો નેચર અને મારા પ્રત્યેનો વ્યવહાર બધુંજ સારુ છે. તે મને ક્યારેય માનસિક બીમાર નથી લાગ્યા, પણ લોકોના મોઢે જે વાત છે તેના પરથી મને નફરત કરવાનુ મન થાય છે.'
'બૂલ શીટ, તુ કયા લોકોની વાત કરે છે? એ લોકો જેમને કશીજ ખબર નથી બસ એક સ્ત્રીને નીચી પાડવી, તેની પ્રગતિ જોઈ નિ:સાસા નાંખવા તેવા લંપટ પુરૂષોની. હું તો તને એક સારો માણસ માનતી હતી, પણ તુ પણ તેમાનોજ નીકળ્યો.'
'જુલી, પ્લીઝ ડોન્ટ મીસઅન્ડરસ્ટેન્ડ મી, જો એવું હોત તો આજે મે તને પુછવાની હિંમત ના કરી હોત, હું પણ તેમના ભેગો જોડાઈ ગયો હોત. મારે સચ્ચાઈ જાણવી છે પણ આના માટે બહાર મળીએ. લેટ્સ હેવ અ કોફી આફ્ટર ઓફીસ અવર્સ એન્ડ ક્લીયર માય ડાઉટ્સ.'
'ઓકે પીપી, આમેય આ વાત હું તને અહીંયા નહી કરી શકું.'
'થેન્ક્સ જુલી, બાય ધ વે, યુ આર લૂકીંગ ગ્રેટ. સીધા શબ્દો માં કહું તો તુ મને ગમે છે. મે તારી પણ આંખો વાંચી છે.'
'હેય પીપી, નથીંગ લાઇક ધેટ વ્હોટ યુ આર થીંકીંગ, બી ઇન અ લીમીટ. કોફી પીવા બોલાવવાની ચાલ તો નથી ને?'
'જુલી, પ્લીઝ, હું તને એવો લાગુ છું, આ તો મે એટલા માટે કીધું કે મને ગમશે જો આપણે થોડા સીરીયસલી આપણા વિષે વિચારીયે તો અને ખોટુંય શું છે, મને તુ ગમે છે અને મે ક્યારેય તારી જોડે કે કોઈ અણછાજતી હરકત તો કરી નથી. મને તુ લાળ ટપકાવતા પુરૂષોમાં ના ગણીશ અને વિચાર કરીને છુટતા પહેલા કહેજે તોજ કોફી, નહી તો રામ રામ.'
 
પ્રસન્ન બેફિકરા અંદાઝ માં બોલી ગયો અને જુલી તેના આ અંદાઝ ને નજરેઅંદાઝ ના કરી શકી. આમેય જુલીને પ્રસન્ન ગમતો હતો અને જ્યારે તેણે આસ્થામેમ વિષે વાત છેડી ત્યારે તે થોડી જેલસ ફીલ પણ થઈ હતી. અને ચહેરાના હાવ ભાવ કહી આપતા હતાકે તને આસ્થામેમ વિષે જાણવામાં રસ છે, મારા માં નહી. અને પ્રસન્ને પણ તે ભાવ વાંચી કાઢ્યા હતા જ્યારે જુલી તેને પુછી રહી હતી 'તારે શું કામ જાણવુ છે? વ્હોટ ઇસ ઇન યોર માઈન્ડ?' આ બાજુ પ્રસન્ન પણ વિચારતો હતો સારુ કર્યું જુલીને સીધુ પુછી લીધુ, મને તો ક્યારનીય ખબર છે કે હું તને ગમુ છું, પણ તમે છોકરીઓ હંમેશા પુરૂષોને પહેલા ઉલ્લુ બનાવો છો અને પછી માની જાઓ છો. હવે પછીના ચાર કલાક બન્ને જણા કોફી હાઉસ ના વિચારો માં ખોવાઈ ગયા.
 
***
 
ઓફીસ અવર્સ પુરા થયા અને પ્રસન્ન નો ઇંતઝાર પણ. તે સીધો દોડી ગયો જુલી પાસે 'કોફી હાઉસ ઓર ટુવર્ડ્સ યોર હાઉસ?'
'પીપી જો મારે તને પેલી વાત ન કરવા ની હોતતો આઈ વીલ પ્રીફર સેકન્ડ ઓપ્શન.' જુલીએ પોતાના મન પર કંટ્રોલ રાખીને વાત કરી પણ તેની આંખો બોલી ગયી અને પ્રસન્ન, પ્રસન્ન થતો મલકાઈને બોલ્યો 'વ્હોટએવર, ઘણાં વખત પછી કોઈ છોકરી જોડે કોફી પીશ.'
'વ્હોટ ડુ યુ મીન, ચલ હું નથી આવતી, એક તો હા પાડી અને તુ અહીંથીજ શરૂ થઈ ગયો.'
'જસ્ટ જોકીંગ જુલી, તને તો ખબર છે હું વાતનો પીછો છોડતો નથી અને આજે તો હકીકત જાણવીજ રહી. બાય ધ વે, હું તને માત્ર બે કપ કોફી પીવડાવી શકીશ, યુ નો મન્થ એન્ડ.' પ્રસન્ન સ્ટાઇલીશ રોમેન્ટિક અંદાઝ સાથે સાથે પોતાની કડકી પણ બયાન કરી ગયો.
'આઈ વીલ ટેક કોફી એન્ડ અ કેક, ઇફ યુ આર અગ્રી ધેન...' જુલી પણ મજાકના મુડમાં આવી ગઈ. આખરે દિલ પર ક્યાં સુધી કંટ્રોલ રાખે અને તે પણ પ્રસન્ન જેવા વાચાળ અને વાતો વાતો મા ભલ ભલાને પોતાની બોટલ માં ઉતારી દેનાર હેન્ડ્સમ સામે.
 
જુલી પ્રસન્નના એન્ટાઇઝર બાઇકની પાછળની સીટ પર ગોઠવાઇ ગઈ અને પ્રસન્ન મસ્તી માં રોમેન્ટિક ગીતો ગાતો ઉપડ્યો કોફી ડે તરફ. પ્રસન્ને ક્યારેય જુલીને બાઈક પાછળ બેસાડી ગેરફાયદો ઉઠાવ્યો નહતો તે જુલીએ પણ નોટિસ કર્યું. અને જુલી થોડીક સીરીયસલી વિચારવા લાગી.
 
'વેક અપ જુલી, કોફી શોપ આવી ગઈ છે. મારા વિચારોમાં તો નથી ખોવાઈને?'
'શટ અપ પીપી, હું તો વિચારતી હતી કે આસ્થામેમ ની વાત ક્યાંથી શરૂ કરું.'
'ડોન્ટ ફુલ મી, મને ખબર છે તુ મારા વિષેજ વિચારી રહી હતી, તારે ના માનવું હોયતો ઇટ્સ ઓકે.'
નાનકડી મજાક મસ્તી કરતા બન્ને જણા ખુણાના એક કોફી ટેબલ પર બેઠા અને કોફી પ્લસ કેકનો ઓર્ડર પણ આપાઈ ગયો.
'સીરીયસલી, હવે મને કહેકે વાત શું હતી, એક સન્નારી પર આટલા બધા આરોપ, આટલી બધી મનઘડત વાતો. આગ વગર ધુમાડો ના હોય. ટેલ મી.'
'આગ વગર ધુમાડો પણ બની શકે છે. તને એવુ જાણવા મળ્યું હશે કે કાદરી સાહેબ દૂધ ના ધોવાયેલા છે, પણ ના તે સત્ય નથી. તે દિવસે કાદરી સાહેબે લૂચ્ચાઈની હદ પાર કરી હતી. તેમની નજર બહુજ ખરાબ હતી. તે વખતે ઓફીસ સ્ટાફમાં અમે બે લેડીઝ હતા અને અમને બન્નેને તેમની ખરાબ નજરનો અનુભવ હતો. તે રાતે કાદરી સાહેબે કામના બહાને આસ્થામેમ ને પોતાની કેબીનમાં બોલાવ્યા અને કેબીન અંદરથી બંધ કરી આસ્થામેમ ને પોતાના તાબે થવા કહ્યું. અને દુસ્સાશનની જેમ તેમના વસ્ત્રોનુ ચીર હરણ શરૂ કર્યું. આસ્થામેમે તેમનો પ્રતિકાર કર્યો અને તેમના હાથમાં સળિયો આવ્યો જે તેમણે કાદરી સાહેબને માર્યો અને તેમની કેબીનનો કાચ તોડી બહાર ભાગી છુટ્યા. ત્યારબાદ તેમણે પોલીસને અને મિસ્ટર પટેલને ફોન કરી ઓફીસ બોલાવ્યા. પણ કાદરી સાહેબતો તે વખતે ત્યાંથી ભાગી છુટ્યા હતા.'
'ઓકે, પણ પૈસા ચોરીની વાત અને શરતો એ બધુ શું છે?' કોફીનો સીપ લેતા પ્રસન્ન બોલ્યો.
'આસ્થામેમે સઘરી હકીકત મિસ્ટર પટેલ અને પોલીસને બયાન કરી તો પેલા કાદરી સાહેબે દિમાગ લગાવીને કંપનીની કેશ તેમના ઘરે સંતાડી અને પોલીસ ચોકી પર હાજર થઈને આસ્થામેમ વિરુધ્ધ ઉંધો કેસ નાંખ્યો કે તેમના ઘરે ઓફીસ કેશ કેવીરીતે પહોંચી તેની પૂછપરછ કરતો હતો ત્યારે તેમણે મને માર્યો અને મારી નાંખવાની ધમકી આપી.'
'જુલી હેવ અ સીપ, તારી કોફી ઠંડી થાય છે અને કેક મેલ્ટ.'
'ડોન્ટવરી મને ઠંડી કોફી પીવાની આદત છે.'
'અચ્છા, હવે એ કહે કે સચ્ચાઈ કેવીરીતે સાબિત થઈ?'
'એના માટે આસ્થામેમ ના બ્રેઈનની દાદ દેવી પડે. કાદરી સાહેબ જ્યારે કેબીનની કડી લગાવતા હતા ત્યારે તેમને તેમના મોબાઈલનો કેમેરો ઓન કરી દીધો જેથી આખો ઘટનાક્રમ ચહેરા અવાજ સાથે રેકોર્ડ થઈ ગયો. અને બીજી દાદ દેવી પડે મિસ્ટર પટેલની, તેમનાજ પ્લાન મુજબ રેકોર્ડ કરેલી ક્લીપ તેમણે કોર્ટમાં સહુથી છેલ્લે રજુ કરી, જેથી કાદરી સાહેબ નો બધો ગેમ પ્લાન ઓપન થઈ જાય અને તેમને બચવાનો કોઈ રસ્તો ન મળે.'
'ઇફ મિસ્ટર પટેલ ઇઝ સો મચ સપોર્ટિવ ધેન વાય કાદરી ઇઝ સ્ટીલ વર્કિંગ વીથ અવર કંપની?'
'કેમકે કાદરી સાહેબ અંદરખાને કંપનીનો ૨૦% સ્ટેક ધરાવે છે, હાલ તેઓ જેલની મુસાફરી કરીને બીજી બ્રાન્ચ પર બેસે છે. બટ ડોન્ટ વરી આસ્થામેમને કો'ક બેન્ક તરફથી ફાઈનાન્સ મળી જશે અને કાદરી સાહેબને તેમનો સ્ટેક આસ્થામેમને આપવો પડશે. આજ હતી એક માત્ર શરત અને કોર્ટનો આદેશ પણ.'
'જુલી પણ હજુ સુધી માનસિક બીમારી વાળી વાત આવી નથી. એ વળી નવું ચક્કર છે કે શું?'
'હા, એ ચક્કર પાછળનું બ્રેઈન છે મિસ્ટર પટેલ અને આસ્થામેમ. કેમકે એકવીસમી સદી માં પણ એક યુવાન, સુંદર, વિધવાનારી માટે જીવવુ અઘરું છે. માનસિક બીમારીતો આસ્થામેમ જેવા વિધવાની ઢાલ છે જે તેમને પુરૂષલક્ષી સમાજ માં પુરૂષોની ગંદી નજર સામે બચાવી શકે.'
'ઓકે ઓકે, આઈ સી, હવે સમજ્યો આસ્થામેમને ઈન્ટરમીટન્ટ એક્ષપ્લોસિવ ડીસઓર્ડર જેવી બીમારી છે તેમ બતાવ્યું જેથી તેમની સામે કોઈ અણછાજતુ વર્તન ના કરે. અને મે વાંચ્યું છે તે મુજબ આ બીમારી વાળી વ્યક્તિ માત્ર અમુક સ્થિતી કે અમુક સંજોગો માંજ વાયોલન્ટ બનતી હોય છે. ગ્રેટ, બીમારી પણ જબરદસ્ત શોધી કાઢી, જેથી કોઈ પણ તેમને સો ટકા માનસિક બીમાર કહી પણ ના શકે અને તે પોતાની સ્વતંત્રતા ભોગવી શકે. પણ જુલી મને એમ કહે કે આસ્થામેમને શું માનસિક બીમાર બનીને આખી જીંદગી કાઢવી પડશે?'
'પીપી આપણો સમાજ માનસિક બીમાર છે તે નહી સુધરે ત્યાં સુધી એક યુવાન સુંદર વિધવા માટે બીજો કોઈ વિકલ્પ નથી. કેમકે જો તે સામાન્ય બની ને રહે તો સમાજની નજરમાં એવી નોંધ લેવાય કે માથે થી છત જતુ રહ્યું પણ આને તો કંઈ પડીજ નથી, પુરૂષોને બગાડે છે. ગંદકી ભરેલી કટાક્ષ, શબ્દે શબ્દે લાળ ટપકાવતા પુરૂષો. એક વિધવા પોતાના પતિની યાદો ના સહારે કેવીરીતે જીવી શકે? અને કદાચ એટલેજ માનસિક બીમાર સમાજ માટે આસ્થામેમ ને માનસિક બીમાર બનવુ પડ્યું છે. હવે તુજ કહે માનસિક બીમાર કોણ છે અને ક્યાં સુંધી સુંદર યુવાન વિધવાઓ રીબાશે?'
'મારી પાસે કોઈ જવાબ નથી જુલી, અને કદાચ આપણા સમાજ પાસે પણ નહીં હોય. પણ ચોક્કસ મને આસ્થામેમને વંદન કરવાનુ મન થાય છે કે આવી વિકટ ઘડીમાં પણ તેમણે તેમની જાતને સાચવી રાખ્યા છે.'
 
પીપી અને જુલી બાકીનો સમય કોફી ટેબલ પર માત્ર મૌન બનીને કોફી અને કેક ખાઈ રહ્યા છે, પણ જેમ કોફીની સામે કેકની મીઠાશ મરી જાય છે તેમ સમાજ ની માનસિક બીમારી વાળી વાતો માં પોતાના રોમાન્સની મીઠાશ ઓસરી જાય છે.
 
'થેન્ક્સ ફોર ધ કોફી એન્ડ કેક.' જુલી એ મૌન તોડ્યું.
'માય પ્લેઝર, શેલ વી મુવ નાવ?'
 
જુલીએ પીપી ના ચહેરા પર વેદના વાંચી અને સમજી ગઈકે આ માણસ જો માત્ર આસ્થામેમ વિષે જાણવા માંગતો હોત તો એણે અડધી કોફી પછી તરતજ પ્રેમ અને પ્રપોઝની વાતો કરી હોત આમ દુખી થઈને, વ્યગ્ર ચહેરે ન બેઠો હોત. જુલી તેના બાઈકની પાછળ ગોઠવાઈ અને કહ્યું 'પીપી મને પણ તુ ગમે છે, પણ થોડો સમય જોઈશે, હજુ મારે તારી પાસેથી ઘણી કોફી પીવાની છે.' આટલુ બોલતાજ અનાયાસે જુલી તેના ખભા પર હાથ મુકે છે અને પીપી મન માં જુનુ જાણીતુ ગીત બબડે છે 'જુલી આઈ લવ યુ.'
 
યોગેન્દુ જોષી : ૩૧/૦૭/૨૦૧૦

A B C D... (જોડકણા)

A B C D
બાળકોની મીઠી બોલી
E F G H I
ભણવાની આ નવી સ્ટાઈલ
J K L M N
ચાલો બાળકો નીકાળો પેન
O P Q R S T
વચ્ચે કોણે મારી સીટી
U V W X Y Z
શાંતીથી લખો એ ટુ ઝેડ.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૩૧/૦૭/૨૦૧૦

Thursday, July 29, 2010

इस देश की चोकलेट खानी है... (हास्य कविता)

एक विधायक महोदय अमरिका से वापस आये
साथ में थेले भर टोब्लर चोकलेट लाये
विधायकने अपनी बीबी से कहा
संभालकर रखना
पार्टी अध्यक्ष को देना है
बदलेमे अपने विस्तार का टिकट लेना है
दो दीन बाद पार्टी अध्यक्ष उस विधायक के घर आये
विधायक ने तोह्फे के तोर पर वोह चोकलेट मंगवाये
बीबीने किचन से लेकर अल्मारी तक ढुंढा
न मिले चोकलेट और न मिला रेपर का टुकडा
विधायककी बीबीने अपनी परेशानी सबके सामने सुनाई
विधायकने खडे खडे अपनी बीबीको एक थप्पड लगाई
तबही विधायकका लडका बोला
मत मारो मेरी अम्मी को बबाल हो जायेगा
आपको जो सवाल के जवाब चाहिये वोह मिल जायेगा
अब विधायक अपने लडके पर घूरके और बोले
लगता है सारे चोकलेट तुम ही खाये हो
पार्टी अध्यक्ष के सामने मेरा नाक कटवाते हो
तबही बेटा बोला चोकलेट मैने नही मेरे टेड्डी ने खाये है
विधायकजी उछले, टेड्डी चोकलेट कैसे खा सकता है
वोहतो निर्जीव है, वोह कंहा कुछ खा सकता है
तबही बेटा बोला
आपकी पार्टीके मंत्रीजी अगर गाय का घांस खा सकते है
तो एक विधायकके बेटे का टेड्डी चोकलेट भी तो खा सकता है
बस उतना सुनकर पार्टी अध्यक्ष दरवाजे तरफ चल दिये
विधायक अपनी झोली फेलाकर रो दिये
माफ़ करना बच्चा है, अक्ल का कच्चा है
आपको इससे बढिया तोहफा मिलेगा
बस टिकटमे मेरा ही नाम रहेगा
पार्टी अध्यक्ष हंस कर बोले टिकट तो तुम्हे ही देंगे
और आपके बेटे को पार्टी में शामिलभी करेंगे
क्युंकि अभी भी इस देश की जनता सो रही है
और बस सिस्टम को रो रही है
हमे भी पार्टी आगे बढानी है
और फिर एक विधायक के बेटे के टेड्डी को
इस देश की चोकलेट खानी है
और फिर एक विधायक के बेटे के टेड्डी को
इस देश की चोकलेट खानी है...
 
योगेन्दु जोषी : २९/०७/२०१०

Wednesday, July 28, 2010

મિસ્ટર બોચીયો... (વાર્તા)

'શ શ શાંત થઈ જાઓ બોચીયો આવી રહ્યો છે' ફાઈનાન્સ કંપનીનો પ્યૂન બુમ પાડીને પોતાના સ્ટાફને ચેતવી રહ્યો હતો.
 
બોચીયો એટલે હું, મારું નામ અસ્તિત્વ દવે. એ. ડી. ફાઈનાન્સ કંપનીનો માલિક, ઉંમર વર્ષ ત્રીસ, શહેરની ટોપ કોલેજ માંથી એમ. બી. એ. ફાઈનાન્સની ડીગ્રી, કેમ્પસથી મળેલ ઉંચા પગારની નોકરી થી પોતાની કંપની સુધીની સફર માત્ર પાંચ વરસ. શહેરના પોશ એરીયામાં આલીશાન ફાઈવ બી. એચ. કે. નો બંગલો, બી. એમ. ડબલ્યુ. કાર, હોટલોમાં પણ ના જોવા મળે તેવુ રાચ-રચીલું, ઇટાલીયન માર્બલ ફ્લોરીંગ પર ઇજીપ્શીયન કાર્પેટ. દેશ-વિદેશના નામી કલાકારોના પેઇટીંગ્સ વાળી દિવાલો. એકેએક વસ્તુ ધ બેસ્ટ. આવી શાનદાર લાઈફ સ્ટાઈલનો માણસ પણ લોકો મને બોચીયો કહીને બોલાવે છે.
 
મારા પ્યૂનનો અવાજ મારા કાને અથડાયો પણ જાણે સાંભળ્યુંજ નથી તેમ માની રોજની આદત મુજબ સીધો પહોંચ્યો મારી કેબીન માં. આજની સવારનો શીડ્યુલ હતો મારા પર્સનલ આસીસ્ટન્ટનો ઇન્ટર્વ્યુ. અંદર પહોંચી તરતજ મે ઇન્ટરકોમ પર દાસકાકા ને રીંગ મારી 'દાસકાકા શોર્ટલિસ્ટેડ કેન્ડીડેટ્સની ફાઈલ સાથે તમે પણ આવી જાઓ તો આપણે ઇન્ટર્વ્યુ ચાલુ કરીએ.'
 
દાસકાકા મારા પિતાજીના દોસ્ત, જુના મકાન માલિક અને એક એવા વ્યક્તિ કે જેમણે મારા ભણતર માટે એ જમાના માં મદદ કરી હતી. કરમની કઠિનાઈ એવીકે દિકરાઓ હોવા છત્તા આ ઉંમરે નોકરી કરવી પડે છે. મારા પિતાજી કહેતા કે દાસકાકા ઇમાનદારીમાં મારા ગુરૂ છે તેમને તુ સાચવજે, બે વરસ પહેલા જ્યારે ઓફીસ શરૂ કરી ત્યારથી તેમની ઇમાનદારીના ઘણા પરચા થયેલા અને આથીજ મે તેમને એડી ફાઈનાન્સ કંપનીના દસ ટકા ના પાર્ટનર બનાવ્યા જેથી ઓફીસ તેઓ સાચવી શકે અને હું બેફીકર થઈ મારા ક્લાયંટ્સ સાચવી શકું.
 
દાસકાકા આવી ગયા અને નિત્યક્રમ મુજબ મારા સ્વર્ગસ્થ માતા-પિતાના ફોટા પર ચઢાવવા ગુલાબના હાર પણ લેતા આવ્યા. હાર બદલીને અમે અમારા સ્થાને ગોઠવાયા.
 
'બેટા આજે તીથી પ્રમાણે તારા માતા-પિતાને વરસ પુરૂ થશે, અને તારી એકલતાનુ પણ. હું હવે કેટલુ જીવવાનો, તારા માતા-પિતાને આપેલુ વચન ક્યારે પુરૂ થશે?'
 
'દાસકાકા તમે સવાર સવારમા મારા લગ્નની વાત શરૂ ના કરો, પહેલા કામ કરી લઈએ, લંચ પછી બેન્ક જવુ છે, આપણી કંપનીના આઈ. પી. ઓ. માટે વકીલ જોડે પણ મીટીંગ છે અને હા પછી હું રાતની ફ્લાઈટ થી સિંગાપોર જવાનો છુ તો મહીના પછી પાછો આવીશ. સાંજે જમવાના ટેબલ પર વાત કરીશું. તમને તો ખબર છે કે આવતા બે મહીના ખુબ મહેનત કરવી પડશે.' મે ફાઈલ પર નજર નાંખતાજ વાત અટોપી લીધી.
 
'બેટા તે માત્ર આઠ જ કેન્ડીડેટ કેમ શોર્ટલિસ્ટ કર્યા છે, અરજી તો પાંચસો એક આવી હતી ને?' દાસકાકા એ મુદ્દાની વાત શરૂ કરી.
 
'હા કાકા મારે કામના માણસની જરૂર છે અને આ આઠ અરજી ઓ જ મારા પ્રમાણે યોગ્ય છે, હવે એક પછી એક ને બોલાવો જેથી બાર વાગ્યા સુધીમાં હું ફ્રી થઈ જાઉં અને બેન્ક જઈ શકું.'
 
એક પછી એક ઇન્ટર્વ્યુ બાદ મને અને દાસકાકા ને લાગ્યું કે નેત્રા શુક્લ ની પસંદગી યોગ્ય રહેશે. તેનો બાયોડાટા, તેની વાત કરવાની સ્ટાઈલ, કામની સમજ બીજા બધા કરતા વધુ હતી અને બીજી વાત એ હતીકે તે જરૂરિયાતમંદ હતી અને જે પગાર અમે ઓફર કર્યો તે તેને પણ મંજૂર હતો.
 
'દાસકાકા તમે અપોઇંટમેન્ટ લેટર અને બાકી વીધી પૂરી કરો હું જમીને અને બધા કામ કંપલેટ કરી સીધો સાંજે ઘરે મળીશ. અને હા કાલથી હું બહાર છું તો મહીના માં નેત્રા ને બધુજ કામ સમજાવી દેજો એટલે હું પાછો આવુ ત્યારે તેના કામ માં પરફેક્શન આવી ગયું હોય. અને હા પેંડિન્ગ કેસો ની ફાઈલ અલગ થી રાખજો, ઈમરજન્સી મા મને સિંગાપોરના નંબર પર ફોન કરજો.'
 
***
 
'બેટા આ તારી જગ્યા સંભાળીલે અને મે તને જે કામ સમજાવ્યું તેમા ના ખબર પડે તો તુ મને પુછી શકે છે. અસ્તિત્વને કામ મા પરફેક્શન જોઈશે, અને સમયસર હાજરી. તે દિલનો ખુબ ભલો છે પણ કામની બાબતે તે કશુંજ કોમ્પ્રોમાઇઝ નહી કરે.'
 
'જી દાસકાકા' કહી નેત્રા એ જગ્યા સંભારી લીધી.
 
નેત્રા, બી કોમ બાદ સી એસ વિથ ફર્સ્ટ ક્લાસ, અનમેરિડ, મિડલ ક્લાસથી આવતી યુવતી. ઘરની જરૂરિયાતને લીધે નોકરીની જરૂર હતી. નાનો ભાઈ એન્જીનીયરીંગ માં હતો અને તેના પપ્પા રિટાયર્મેન્ટના આરે ઉભા હતા. ઘરમાં મદદ કરી શકે અને પોતાના પગ પર ઉભા રહેવાનો વિશ્વાસ કહો કે સંકલ્પ એ તેની વાતો પરથી સ્પષ્ટ થતુ હતું. આથી અનુભવના હોવા છતા મારી અને દાસકાકાની પ્રથમ પસંદગી બની હતી.
 
***
 
હું સિંગાપોરથી પાછો ફર્યો ને જોયું તો ઓફીસના સ્ટાફ થી માંડી ને દાસકાકા સુધી બધા નેત્રામય બની ગયા હતા. હું જ્યારે સિંગાપોર હતો ત્યારે ફોન પર તો ખબર પડીજ હતી પણ અહીં આવી જોયું તો લાગ્યું કે કંપની ખરેખર નેત્રામય બની ચુકી છે. દાસકાકા પણ એયરપોર્ટ થી લઈ ને ઘર સુધી દસએક વાર વખાણ કરી ચુક્યા હતા. અને આજે ઓફીસ મા પણ આવાજ હાલ જોવા મળ્યા.
'દાસકાકા પેંડિન્ગ કેસો ની ફાઈલ લેતા આવજો' મે ઇન્ટરકોમ પર ફોન કરી તેમને કહ્યું.
હું ફોન મુકુ તે પહેલા નેત્રા નો અવાજ સંભળાયો 'હું અંદર આવી શકુ છું?'
'યસ, નેત્રા.'
'આ રહી પેંડિન્ગ કેસો ની ફાઈલ મને લાગ્યુંજ કે તમે સૌથી પહેલા આજ ફાઈલ માંગશો, મે તારીખ અને ક્લાયંટ્સ મુજબ ટેગ મારી રાખેલા છે.' નેત્રા એ સહજ ભાવે કહ્યું.
 
આ સામાન્ય મુલાકાત બાદ મહીના એક મા અમારી કામ ની બાબત માં સારી એવી ફ્રીકવન્સી મેચ થઈ ગયી અને છેલ્લા બે ત્રણ દિવસથીજ મે નેત્રા તરફ જોવાનુ શરૂ કર્યું, આ પહેલાતો માત્ર કામ કામ અને કામ સિવાય ક્યારેય મે બીજે ક્યાંય નજર નહોતી નાંખી. કદાચ પહેલીવાર હું કામ સિવાય બીજા ટ્રેક પર જઈ રહ્યો હતો. તેના લાંબા ઘટાદાર કેશ, નાજુક નમણું શરીર, ગૌરુ બદન, કાળી આંખો, તેની વાળની લટ કાન પાછળ મુકવાની અદા, ધીર ગંભીર પણ સહજ વાત કરવાની શૈલી, સ્માઈલ સાથે 'યસ બોસ' કહેવું, કુર્તા-જીન્સનુ કોમ્બીનેશન, એક હાથ મા બ્રેસ્લેટ અને બીજા હાથ માં રહેલ કાંડા ઘડીયાર, મેક-અપ ક્યારેય નહી પણ એકજ સરીખુ છાંટેલુ પરફ્યુમ આવી ઘણી બધી વાતો મે નોટીસ કરવાનુ શરૂ કર્યું. જીવન માં પહેલી વાર મારુ બોચીયાપણું મને ડંખી રહ્યું હતુ. કારણકે સમજ શક્તિ થી લઈ હાલ સુધી મે માત્ર મારા કામ ને ધ્યેય બનાવ્યો હતો, મિત્રવર્તુળના નામે માત્ર દાસકાકા હતા. કામ સિવાય સામાન્ય વાતો કરવાની મારા મા આવડત હતીજ નહીં. હવે મને મારા અપનાવેલા જીવન પર અફસોસ લાગી રહ્યો હતો.
 
***
 
'શ શ શાંત થઈ જાઓ બોચીયો આવી રહ્યો છે'
 
આજે મારો જન્મદિવસ હતો અને એટલે ઓફીસ માં કથા રાખેલ હતી. ક્રમ મુજબ મારું ઓફીસમાં આગમન અને દરવખતની જેમ પ્યૂનની બૂમ. આજે સવારથીજ નકકી કર્યું હતુ અને દાસકાકાને પણ નેત્રા વિશે મનની વાત જણાવેલી હતી કે આજે હું નેત્રા જોડે દિલની વાત કહેવા વિચારુ છું. ઓફીસમાં એન્ટર થતાની સાથેજ લગભગ સ્ટાફના બધાએ મને જન્મદિવસની શુભકામનાઓ પાઠવી, માત્ર નેત્રા દેખાઇ નહી.
 
પહેલીવાર ઓફીસમા ફાંફા મારતો હું મારી કેબીનમાં દાખલ થયો. ત્યાંજ મારી વાટ જોતી મારી સામે ની ચેર માં નેત્રા બેઠી હતી.
 
'ગુડ મોર્નિંગ બોસ અને જન્મદિવસની શુભેચ્છા.' સરસ મજાનુ બૂકે અને બર્થડે કાર્ડ મારા હાથ માં આપીને નેત્રાએ કહ્યું.
 
'સર, કાર્ડની અંદર એક કાગળ પણ છે, ઘણા વખતથી વિચારતી હતી પણ હું બોલીના શકી, તમે તેને વાંચીને મને યોગ્ય પ્રત્યુત્તર આપશો.' નેત્રાની આંખોમાં થોડી શરમ અને શબ્દોમાં ધ્રુજારી હું અનુભવી ગયો અને મનમાં બબડ્યો 'નેત્રા જે વાત હું તને કહેવા માંગુ છુ તેજ જો તે લખી હશે તો મારાથી વધારે ખુશનસીબ કોઈ નહી હોય, દરવખતની જેમ આજે પણ ફ્રીકવન્સી મેચ થતી હોય તેવુ લાગ્યું.' નેત્રા કેબીનની બહાર જતી રહી અને હું કામની અન્ય ફાઈલો પર નજર નાંખવાની જગ્યા એ ફટાફટ કાગળ વાંચવા માંડ્યો.
 
'ડીયર બોસ ઉર્ફે મિસ્ટર બોચીયા,' પ્રથમ લાઈન મારા માટે ચોંકાવનારી હતી.
'કદાચ તમને ગમ્યું નહી હોય મે તમારા માટે બીજા લોકો ઉચ્ચારે છે તે નામ લખ્યું છે, પણ હા તમે તમારા જીવનને એક એવા દાયરામાં કેદ કર્યું છે કે તમને મિસ્ટર બોચીયા કહેવુંજ પડે. આજ આપનો જન્મદિવસ છે પણ મારા માટે એક અગત્યનો દિવસ છે, સાંજે મને જોવા છોકરો આવી રહ્યો છે, આથી હું તમારા મનની વાત જાણવા માંગુ છું. મને ખબર છે કે તમે તમારી બોચીયા ઇમેજ માંથી બહાર નહી નીકળી શકો અને હું તમને મારા દિલની વાત કહ્યા વગર કદાચ ગુંગળામણ અનુભવીશ એટલે હું તમને આ કાગળ દ્વારા મારા દિલની વાત કહેવા માંગુ છુ.' બસ આટલુજ વાંચતા મારા દિલની ધડકનો કદાચ પહેલી વાર તેજ બની હતી અને રુટીન વહેતુ રક્ત આજે શરીરમાં લાવાની જેમ પ્રસરી રહ્યું હતું. નવાજ કોઈ આનંદની અનુભુતી થઈ રહી હતી.
 
'તમે કદાચ મને ઓળખી નથી શક્યા, હું તમારીજ કોલેજ માં તમારા થી બે વરસ પાછળ ભણતી હતી, અને તે વખત નો તમારો ચોળાયેલો વ્હાઈટ પ્લેન શર્ટ અને બ્લેક પેન્ટ, ઘસાઈ ગયેલી સ્લીપર, ખખડધજ સાયકલ, દાઢી વધેલો ચહેરો, લાઈબ્રેરીની બૂકસ માટે લાંબી લાઈન પર કલાકો લગાવતો અને પ્રશ્નાર્થમાં રહેતો તમારો ઉદાસ ચહેરો બધુજ યાદ છે. લોકો ત્યારે પણ તમને બોચીયા ભગત કહેતા અને તમારા મિત્ર વર્ગમાં લગભગ શૂન્ય અવકાશ. ક્યારેય તમને હસતા, બોલતા જોયા નથી, એક્ઝામના હીરો અને હંમેશા નીચુ માથુ રાખી કોલેજ આવવુ અને ચુપચાપ કોલેજ પછી ટ્યુશનો કરવા જવું, આ બધુ યાદ છે.' બસ આટલુ વાંચતા હું ભુતકાળમાં સરી પડ્યો.
 
મારા પિતા એક પ્રાઈવેટ કંપનીમાં મામુલી ચપરાશી હતા અને મહીને પંદરસો પગાર, નાનપણથીજ રોજ સાંભળવા મળતુ કે બેટા ભણી ગણીને મોટો સાહેબ બનજે નહીતર મારી જેમ તારે પણ આખી જીંદગી ઢસરડા કરવા પડશે. બસ મારા બોચીયા બનાવા નું આ પહેલુ અને છેલ્લુ કારણ હતુ. પિતાજીની મજૂરી, મમ્મી ના ઘર ચલાવવા માટે આજુ બાજુ ના ઘરકામ કરવા, બધુજ યાદ આવી ગયું. અને ત્યારથીજ નક્કી કર્યું હતુ કે ભણી ગણીને માતા-પિતાને સુખ નો સુરજ બતાવવો. બસ ત્યાર પછી કયારેય જીંદગી ના બીજા નવા રંગ જોયા જ નહોતા અને ધ્યેય ની પાછળ લાગી ગયો હતો. અને આંખો મા ભરાઈ રહેલ આંસુ મારા ગાલ પર થી સરકી ગયું.
 
'તમને લાગ્યું હશે કે આ બધુ મને યાદ કેવી રીતે છે, તેનુ સાચુ કારણ કહુ તો, તે વખતે અમે બધા તમારી મજાક ઉડાવતા પણ તમારી નોટ્સ માટે હંમેશા પડાપડી કરતા. મે તમને પહેલાજ દિવસે જ્યારે તમે મારો ઇન્ટર્વ્યુ લેતા હતા ત્યારે ઓળખી કાઢ્યા હતા. જોબ પછી દાસકાકા પાસેથી મને બાકી ની બધી વાતો જાણવા મળી હતી. જેમકે બી. કોમ. બાદ એમ. બી. એ. એન્ટ્રન્સ માં ટોપર રહ્યા હતા અને દાસકાકા જે તમારા મકાન માલિક હતા તેમણે તે વખતે તમને એડમિશન લેવા લાખેક રૂપિયાની મદદ કરી હતી અને સ્કોલરશિપ પર તમે એમ. બી. એ. ભણ્યા અને તે પણ ગોલ્ડમેડલ સાથે. તમારા માતા-પિતાને તમે દુનિયાના બધાજ સુખો ખુબજ ટુંકાગાળા માં આપ્યા અને જીવન માં નવા રંગ ભરવાના શરૂ કર્યા. પણ કુદરતની ઇચ્છા અને તમારી કમ નસીબી માં તમારા માતા-પિતાનુ પ્લેઈન ક્રેશ માં અવસાન અને વળી પાછી બોચીયાદાર જીંદગી જે તમે છેલ્લા વરસ થી જીવી રહ્યા છો.' આટલુ વાંચતાજ વિતેલા દસ વરસનો ઇતિહાસ મારી આંખ સામે થી પસાર થઈ ગયો.
 
'આ બધુ વાંચીને તમને કદાચ ઠેસ પહોંચી હશે, પણ મારો આશય તમને આ બધુ યાદ કરાવી તકલીફ આપવાનો નથી, હું માત્ર તમને એટલુ કહેવા માંગુ છુ, શું તમે મારો હાથ પકડી જીવન માં નવા રંગો નહી સજાવી શકો?
 
તમારા જવાબની રાહ જોતી,
 
નેત્રા.'
 
'નેત્રા, પ્લીસ કમ ઇન' મે ઇન્ટરકોમ પર ફોન કરી બોલાવી.
'આઇ એમ સોરી બોસ, મને તમારા વિચારો ખબર નથી, પણ હું મારી જાત ને કંટ્રોલ ના કરી શકી, તમારા વિશે જાણેલી બધી વાતો લખવાનુ કારણ પણ જો તમે જાણવા માંગતા હો તો તે પણ હું તમને જણાવી શકુ છું. પણ તે પહેલા મને તમારા જવાબ ની રાહ છે, જો ના હોય તો આ રેજીગ્નેશન લેટર પર આપ સાઇન કરી શકો છો. હું બીજા કોઈપણ સવાલ જવાબ વગર ચાલી જઈશ. માત્ર અફસોસ થશે કે કોક ની જીંદગી રંગીન બની શકતી હતી મારા રંગો વડે.' નેત્રા રેજીગ્નેશન લેટર મારા હાથ માં મુકતા સડસડાટ બોલી ગઈ.
 
'નેત્રા તે તો ક્યારનાય મારા જીવન માં રંગો ભરવાના શરૂ કરી દીધા છે અને આજે હું તને આજ વાત કહેવાનો હતો, બટ એઝ યુઝ્વલ યુ આર ફર્સ્ટ.' નેત્રાની આંખ માં પ્રેમ અને શરમની મિશ્ર અસર હું વાંચી ગયો.
 
'ઓકે, નેત્રા હવે કહે કે તે મારો ભુતકાળ કેમ યાદ કરાવ્યો?'
 
'યસ બોસ.' 'હં હં, બોસ નહી અસ્તિત્વ' મે તેના હાથ ને હાથ માં લેતા કહ્યું.
 
'તો સાંભળો અસ્તિત્વ, તમે જે જીંદગી જીવી રહ્યા છો તે જીંદગી હું ત્રણ વરસ જીવી ચુકી છું. મારા બી. કોમ. બાદ પિતાજી લાંબી માંદગી માં પટકાયા એથી મારે મારો સી. એસ. નો પ્લાન મોકુફ રાખવો પડ્યો. બે વરસ ખુબ આકરા સંજોગો જોયા, ત્યારે તમારો ટાઈમ્સ માં ગોલ્ડ મેડાલિસ્ટ ચહોરો જોયો અને તમારી આપવીતી પણ જાણી, બસ તે જોઈને મે નવા ઉમંગ સાથે સી. એસ. પાસ કર્યું તે પણ સરકારી સ્કોલરશિપ ની મદદ થી. ત્યારે તો નહોતુ વિચાર્યું કે તમે અજાણતાજ મારા જીવન માં નવા રંગો ભર્યા છે તે હું તમને આ રીતે પાછા આપીશ. પછી તમારી કંપનીમાં જોબ અને તમને જાણવાનો જે સમય મળ્યો તેના પર થી મે નક્કી કર્યું કે હું તમને મિસ્ટર બોચીયા માંથી મિસ્ટર ઝક્કાસ બનાવીશ.'
 
કેબીન માંથી અમારા હાસ્ય નો અવાજ બહાર જઈ રહ્યો હતો અને ઓફીસ નો સ્ટાફ વિચારી રહ્યો હતો કે આ અચાનક શું થઈ ગયું.
 
અમે બન્ને કેબીન ની બહાર આવ્યા અને હસતા હસતા બધાને બોલાવી કહ્યું 'આજ થી જો કોઈએ મને બોચીયો કીધો તો હું તેને બોચીયો બનાવી દઈશ. અને દાસકાકા એ. ડી. ટ્રસ્ટ ખોલો જેમા જરૂરિયાત વાળા છોકરાને ભણવા માં મદદ મળે જેથી મારા જેવા બીજા બોચીયા બને નહી, અને આજ થી તમે તે ટ્રસ્ટના માલિક અને તમારી કેબીન સાચવશે શ્રીમતી નેત્રા અસ્તિત્વ દવે.'
 
ઓફીસ સ્ટાફ ને આનંદ સાથે આશ્ચર્ય હતું અને હું અને નેત્રા હાથ માં હાથ પરોવી તેના માતા પિતાના આશીર્વાદ લેવા નીકળી ગયા.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૨૮/૦૭/૨૦૧૦

Saturday, July 24, 2010

રમીએ... (હાઈકુ)

શબ્દ રમત
સત્તર અક્ષરો ની
ચાલ રમીએ.
 
હ્રદય સાથે
સરગમ બનાવી
તાલ રમીએ.
 
બાંધ સમય
પાલવ કિનારે પછી
વ્હાલ રમીએ.
 
ઝબોળ શાહી
લખ દિલ કહે તે
કાવ્ય રમીએ.
 
નેત્રહીન છું
પ્રેમતણો એટલે
સ્પર્શ રમીએ.
 
સપ્તધનુષ
થી રંગોળી સજાવી
સ્વપ્ન રમીએ.
 
શબ્દ રમત
સત્તર અક્ષરો ની
ચાલ રમીએ.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૨૪/૦૭/૨૦૧૦

बाल का बबाल... (हास्य कविता)

कल नायी की दुकान गया था
सोचा बाल कटवालुं
तीन महीने से बीबी डांट रही है,
आज उसका मान बढालुं
नायी बोला बहोत दिनो बाद आये हो
बडी महेनत से बाल बढाये हो
कोनसा हेयर स्टाईल चाहीये,
जरा भावपत्रक की ओर नजर घुमाईये.
नायी के रेट देखकर रह गया दंग
महंगाईने यंहा पर भी मचाया आतंक 
सिर्फ बाल काटना बीस रुपये पर इंच
हेयर स्टाईल अलगसे दस रुपये पर इंच
यह देख कर मे बोला
अत्याचार है कैसा ये व्यापार है,
समजाओगे?
द्स रुपये कलतक लेते थे,
आज क्या उल्लु बनाओगे?
नायी जोर से चिल्लाया
कल की बात और थी
हमे बीजनस सेन्स नही थी
लोग दस रुपये मे बाल और
पांच रुपये मे मुंडन कर जाते थे
फीर तीन चार महीने तक
ओंदे मुंह घुम जाते थे
और महंगाई मे सबके बाल झड रहे थे
और हमे खाने के लाले पड रहे थे
तबही मेरे MBA हुए बेटे ने बताया
और बीजनस का नया तरकब सीखलाया
अब आप बोलिये आप को क्या करना है
कितने इंच बाल काटना है
मन ही मन सोचा इससे अच्छा मुंडन करवा दुं
सारी परेशानी झटके मे नीपटा दुं
तबही नायी बोला मुंडनका सोचना भी मत
लास्टवाली लाईन पढो जंहा छपा है भावपत्रक
वहां जो लिखा था वो भी सुनलो भाई
नायीने क्या खुब अकल है लगाई
अगर किसीकी मोत हुई है
तो देथ सर्टिफिकट दिखाओ
और भारी डीसकाऊंट पाओ
नहीतो उसे हेयर स्टाईल गीनेंगे
और दाम तीस रुपये प्रति इंच होंगे
बस वह पढते ही जमीन पांव से खीसक गयी
बाल कटवानेकी बीमारी दिमाग से उतर गयी
घर जा के सारी कहानी बीबी को सुनाई
उसने गुस्से मे मेरे सर पर बेलन चलाई
सर फुट गया ले जाया गया सरकारी हस्पताल
डाक्टरने ड्रेसिंग भी किया और काटे मेरे बाल
सब मामला बीस रुपये मे नीपट गया
तब ही बीबी बोली, सुनियेतो कैसा मैने दिमाग चलाया
अब जबभी बाल कटवाने हो तो बोल देना
और बचे हुए रुपयो से एक साडी दिलवादेना
और बचे हुए रुपयो से एक साडी दिलवादेना...
 
योगेन्दु जोषी : २४/०७/२०१०

Friday, July 23, 2010

महंगाई डायन... (हाईकु)

नेता की बेटी,
महंगाई डायन,
जश्न मना ले.
 
हड्डी बची है,
ये पुरे शरीर मे,
उसे भी खा ले.
 
योगेन्दु जोषी : २३/०७/२०१०

Saturday, July 17, 2010

બેફામ તરી ગયો... (ચાર લાઈના)

લાશ બની બેફામ તરી ગયો,
મોત તણું મુકામ કરી ગયો.
 
યોગ ભલેને આગ છળે તને,
કો'ક હ્રદયમાં ડામ ભરી ગયો.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૭/૦૭/૨૦૧૦

શાંત તોફાન... (સ્ત્રગ્ધારા)

ખુલ્લી આંખે સંજોયા, અલક મલક ના શાંત તોફાન એવા,
માણું તારી હયાતી, મરક મરક હોઠે નવી યાદ કે'વા.
 

સ્ત્રગ્ધારા વર્ણસંખ્યા : ૨૧

બંધારણ : મ,ર, ભ, ન, ય, ય, ય, ય

સ્વરૂપ : ગાગાગાગાલગાગા/લલલલલલ ગા/ગાલ ગાગાલ ગાગા

યોગેન્દુ જોષી : ૧૭/૦૭/૨૦૧૦

 
 
 
 

જીવન...

જીવનની મજા હું લઈ ના શક્યો,
જવું જોઈએ ત્યાંય જઈ ના શક્યો.
 
લુંટ્યો છે મને મારાજ કોઈ એ,
ડુમે ભરેલી વાતો કહી ના શક્યો.
 
કેવા પારખા મે દીધા પ્રેમમાં,
તે છતાં હું તારો થઈ ના શક્યો.
 
ઈશ દૂઆની અસર યોગ શું કહું,
છે જીવન ભાર તે કહી ના શક્યો.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૭/૦૭/૨૦૧૦

Thursday, July 15, 2010

આરસના હૈયે... (ચાર લાઈના)

બહુ વખત પહેલા લખેલ એક જુની રચના.
 
ખોળીયા બહાર બધે શૂન્યતા છે,
હૈયાને આ ભ્રમ છે કે માન્યતા છે?
 
બચ્યો છે પથરાળ રસ્તો ઉમ્રભર નો,
એ આરસના હૈયે પણ ક્યાં સૌમ્યતા છે?
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૧/૦૯/૨૦૦૧

અબૂધ... (માલિની)

ખખડધજ દિવાલો, યાદનો રંગ ચોળે,
અબૂધ હ્રદય મારું, પ્રેમનો ભાવ ઘોળે.
 
માલિની વર્ણસંખ્યા : ૧૫ 
બંધારણ : ન, ન , મ, ય, ય. 
સ્વરૂપ : લલલ લલલગા ગા/ગા લગા ગાલ ગાગા 
યતિ : ૮મા અક્ષરે
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૫/૦૭/૨૦૧૦

Wednesday, July 14, 2010

ઉથાપી જો...

ઉઠાવી કુહાડી કાપી જો,
હિંમત તારી બધી માપી જો.
 
તણખાથી અમથું શું દઝાડે,
લે આખો અંગારો ચાંપી જો.
 
ધગધગતું લોહી છે કે લાવા,
આ શબ્દો સ્પર્શીને તાપી જો.
 
ઇશ્ક સામે શું ઓકાત છે,
લે આ મુક્યો પગ, ઉથાપી જો.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૪/૦૭/૨૦૧૦

જીંદગી જાણે મોબાઈલ રહી છે...

જીંદગી જાણે મોબાઈલ રહી છે,
એસ એમ એસ માં સ્માઈલ રહી છે.
 
બ્લુતુથ થી સબંધો જોડાય તોય,
પાસવર્ડ નામી દિવાલ રહી છે.
 
લાગણીઓ ટોપ-અપ ક્યાંથી કરુ,
નેટવર્ક કંજેશનમાં કોલ રહી છે.
 
કોલરેટ ઘટ્યા છે યાદોની જેમ,
તોય કીપ ઈન ટચ બબાલ રહી છે.
 
સમાચાર મીસકોલ બની જાય યોગ,
ને કોલ યુ લેટર ની સ્ટાઈલ રહી છે.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૪/૦૭/૨૦૧૦

Tuesday, July 13, 2010

કરમ ભાવ... (પ્રુથ્વી)

જરીક ચણ દે મને, જઠર ઠારવા કાનજી,
જતા ઘડપણે હવે, કરમ ભાવ કોને કહું?
 

પ્રુથ્વી વર્ણસંખ્યા : ૧૭

બંધારણ : જ, સ , જ , સ, ય, લગા

સ્વરૂપ : લગા લલલ ગાલગા/લલલ ગાલ ગાગાલગા

યતિ : ૮મા અક્ષરે

યોગેન્દુ જોષી : ૧૩/૦૭/૨૦૧૦

ઝરણ રણ... (શિખરણી)

હજી મારી આંખે, ઝરણ રણ છે, સ્મ્રુતિ નજરે,
ભલે કાંટા ખીલ્યા, પગરવ તળે, ચાલ ડગરે.
 

શિખરણી વર્ણસંખ્યા : ૧૭

બંધારણ : ય, મ , ન, સ, ભ, લગા

સ્વરૂપ : લગાગાગાગાગા/લલલલલગા/ગાલલલગા

યતિ : ૬ અક્ષરે દઢ અને ૧૨ માં અક્ષરે કોમળ

યોગેન્દુ જોષી : ૧૩/૦૭/૨૦૧૦

કોરા ઉજાસો... (મંદાક્રાન્તા)

કોરું હૈયું, વિહવળ ઘડી, એ અજાણ્યા વિચારો,
જાણે હેલી, ઝરમર પછી, શાંત કોરા ઉજાસો.
 

મંદાક્રાન્તા વર્ણસંખ્યા : ૧૭

બંધારણ : મ, ભ, ન, ત, ત, ગાગા

સ્વરૂપ : ગાગાગાગા/લલલલલગા/ગાલગાગાલગાગા

યતિ : ૪ અને ૧૦મા અક્ષરે.

યોગેન્દુ જોષી : ૧૩/૦૭/૨૦૧૦

Monday, July 12, 2010

ઓક્ટોપસ... (હાઈકુ)

ફીફાકપ ૨૦૧૦ ની અંધશ્રધ્ધાને અર્પણ :
 
ઓક્ટોપસની
આગાહી માનનારા
વિશ્વ, શું કહું?
 
તોય ભારત
લાગે અંધશ્રધ્ધાળુ
દેશ, શું કહું?
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૨/૦૭/૨૦૧૦
 

Saturday, July 10, 2010

રજા ના માંગ... (ચાર લાઈના)

ખુદા થઈ તુ મજા ના માંગ.
સંજોગોની સજા ના માંગ.
 
ઇચ્છામ્રુત્યુની આસ ક્યાં છે?
મ્રુત્યુ મારી રજા ના માંગ.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૧૦/૦૭/૨૦૧૦

Friday, July 9, 2010

ખુદા નો ખેલ... (ભાગ - ૩)

મન ની બેચેની દુર થઈ ગયી હતી અને હવે મારું ધ્યાન મુખ્ય વાત પર આવી ગયું. કેમકે મારા જીવન નો પણ એક અગત્ય નો અધ્યાય શરૂ થવા જઈ રહ્યો હતો. 
 
અમે ત્રણેય તૈયાર થઈને તખ્તસિંહજી ના ક્વાટર મા પહોંચ્યા. ત્રણ રૂમ રસોડાનું નાનકડું ક્વાટર અને જુના જમાનાનું રાચરચીલું, ઠેક ઠેકાણે દિવાલો પર કચ્છી ભાત ના ચિત્રો દોરેલા હતા. મારી નજર જેવી ચિત્રો પર ઠરી કે તરતજ તખ્તસિંહજી બોલ્યા "રૂપલે દોરેલા છે, એને ચિત્રકળા, ભરત ગુંથણનો ખુબ શોખ છે."
 
જેવા નાસ્તાના ટેબલ પર પહોંચ્યાતો ધ્યાન ગયું તો ફાફડા-જલેબી, ગોટા-સંભારો બધુ વ્યવસ્થિત ગોઠવાયેલું હતું. અમે છ જણા નાસ્તાના ટેબલ પર ગોઠવાયા. પહેલીવાર મેં રૂપલ તરફ નજર નાંખી. તેણે પણ શરમ અને સંકોચ સાથે મારી નજર મિલાવી. તેની સુંદરતા તરફ હું ઢળી રહ્યો હતો. અને બાપુજીએ ઔપચારિક વાતો ચાલુ કરી "રૂપલબા કેટલુક ભણેલા છે?" કંકુબા "અમારા માટે દીકરી દીકરો એ આજ છે એટલે એને ભણવાની છુટ આપેલી છે. એમ. કોમ. પાર્ટ ૧ કરે છે." મારી બા બોલ્યા "પ્રુથ્વીએ બી.બી.એ. કર્યા પછી, ગવર્નમેન્ટ બેંક માં એક્ઝેક્યુટીવ છે. અને આગળ એમ.બી.એ. નો અભ્યાસ ચાલુ છે."
 
સામાન્ય પરિચય અને સામાજીક વાતો આગળ વધી રહી હતી. હું અને રૂપલ મુકદર્શક બની ને સાંભળી રહ્યા હતા.
 
તખ્તસિંહજી બોલ્યા "રૂપલ બેટા તમે અને પ્રુથ્વી બન્ને બીજા રૂમ મા જાઓ અને એકબીજા ને સમજો. અમે તો ખુશ છીએ જો તમે બન્ને એકબીજા ને પસંદ કરશોતો. આખરે જીંદગી તમારે સાથે જીવવાની છે." મારા બાપુજી પણ સુર મા સુર મિલાવતા બોલ્યા "સાચી વાત છે તખા, મારે પણ એક નો એક દીકરો છે અને મારા લંગોટિયાની જોડે વેવિશાળ થાયતો એના થી વધરે આનંદ શું હોઈ શકે."
 
રૂપલ મને બીજા રૂમ તરફ દોરી ને લઈ ગઈ. મે રાહત નો શ્વાસ લીધો અને એક ખુરશી પકડી લીધી. રૂપલ પણ બાજુ ની પાટ પર ગોઠવાઈ ગઈ. બહાર ઠઠ્ઠા મશ્કરીનો અવાજ આવતો હતો. લાગતુ હતુ કે બન્ને દોસ્તારો જુની વાતો યાદ કરી રહ્યા છે. અને મારી બા અને કંકુબા કિચન તરફ વાતો કરી રહ્યા હતા.
 
રૂપલ સામે જોઈ મેં કહ્યું "તમે સુંદર ચિત્રો દોરો છો."
 
શરમ અને સંકોચ સાથે તેણે કહ્યું "આભાર." પહેલી વાર તેનો સુરીલો અવાજ કાને અથડાયો. પછી મે કહ્યું કે  હવે શરમ કે સંકોચ વગર તમે જે પણ જાણવા માંગતા હોવ તે મને પુછી શકો છો. વાતો ધીરે ધીરે આગળ વધી રહી હતી, એકબીજા ના શોખ, ગમો અણગમો, કોલેજ ના અનુભવો, મિત્રવર્ગની વાતો વગેરે વગેર. અને મે નોટીસ કર્યું કે ખુબ શાંત અને ધીર ગંભીર લાગતી રૂપલ વાસ્તવ માં વિચારો અને કળા થી ભરપુર હતી. તેના વિચારો મા પરિપક્વતા અને ભારતીય નારી ને છાજે તેમ લાજ શરમ બધું જ હતું. દેખાવેતો સુંદર હતીજ પણ કલાકેક વાત કરતા લાગ્યું કે તેના વિચારો તો તેના કરતા પણ સુંદર છે. ક્યાંય પણ આડંબર, છોછ કે અભીમાન નહોતું. અને ધીરે ધીરે તે મારી પસંદગી ના બીબા મા બેસતી જતી હતી. તેની શાંત અને સૌમ્ય શૈલી મને ખુબ પસંદ પડી.
 
રૂપલ તરફથી પણ મળેલા સ્મિત સભર જવાબોથી લાગી રહ્યું હતું કે તેની પસંદગી મા પણ હું ખરો ઉતરી રહ્યો છું. બાળપણ ના તોફાનો, બાપુજી ની બદલી અને તેના થી થતા ફાયદા ગેર ફાયદા વગેર ઘણું બધુ. લગભગ દોઢેક કલાક મા અમે એકબીજા ને એવા જાણતા થઈ ગયા કે જાણે જ્ન્મો જનમ નો કોઈ સબંધ બંધાયેલો હોય.
 
હવે એકબીજાની મુકસંમતિ થી અમે બહાર ના રૂમ મા આવ્યા. મારા છેલ્લા સવાલ નો જવાબ મને હકાર મા મળતા હુ ખુશ હતો. પણ તેણે મારો મત મને ના પુછ્યો કે મે જણાવ્યો. અમે જેવા બહાર નીકળ્યા કે મારા બાપુજીના શબ્દો કાને અથડાયા "તખા આજથી દસ મહીના પહેલા પેલા ગુલાટી નુ છટકુ ગોઠવ્યું હતું એમા તુ ક્યાં થી ભરાયો?" 
 
મારા કાન હવે સતેજ થઈ ગયા. હું મારી જગ્યા પર આવી ગોઠવાયો, હવે મને મારા સવાલોના જવાબ સામે ચાલી ને મળવાના હતા. જે પ્રશ્ન મારે પુછવા નો હતો તે બાપુજી પુછી ચુક્યા હતા અને મારે માત્ર જવાબની રાહ જોઈ લાભુ વાળી વાત કહેવાની હતી.
 
તખ્તસિંહ ભગવાન નો પાડ માનતા હોય તેમ હાથ અદ્ધર કરી બોલ્યા "છટકુ ગોઠવાયેલું હતું તેની મને ખબર નહોતી. પણ ઉપરવાળાએ મારી લાજ રાખી, નહીંતર આજે તખો જીવતો ના હોત."
 
"કેમ તખા એવુ કેમ બોલે છે? વાત શું બની હતી? મને થોડી ઉડતી ઉડતી માહીતી મળી હતી મને એમ કે નિરાંતે ફોન કરીશ પણ, પોલીસ ની નોકરી માં નિરાંત કોને હોય છે?"
 
સાંભળ મેંદુ વાત એમ બની કે "તે દિવસે ગુલાટી સાહેબ નો પટ્ટાવાળો મારી પાસે આવ્યો અને બોલ્યો, સાહેબ વરસાદ બહુ છે અને ગુલાટી સાહેબ એમને એક બેગ અહીં ભુલી ગયા છે તો તમે તેમન ઘરે પહોંચાડી દેશો. તમે તો બાજુ ના ક્વાટર માંજ રહો છો." મને એમ કે હશે કોઈ કામ ના કાગળીયા. "વાંધો નહીં પહોંચતા કરી દઈશ પણ હાલ તો મારે ગાંધીધામ જવું છે રૂપલ વરસાદ માં ફસાઈ ગયી છે અને બસો બધી બંધ છે. વળતી વખતે હું તેમની બેગ તેમને પહોંચતી કરી દઈશ."
 
હું રૂપલ ને લઈ ને ઘરે પહોંચ્યો તો જોયું કે મારા ઘરે પોલીસ વાન ઉભી હતી અને આજુ બાજુ ના લોકો મારી તરફ ખરાબ નજરે જોઈ રહ્યા હતા. ગુલાટી સાહેબ નો પટ્ટાવાળો પણ ત્યાંજ હતો અને ગુલાટી સાહેબ પણ. મને જોઈ ને ત્યાં ના ઈન્સપેકટર મારી સામે આવી ને બોલ્યા "ગુલાટી સાહેબ ના પટ્ટાવાળાએ તમને બેગ આપી એ ક્યાં છે?" ઉતાવળ માં હું ભુલીજ ગયેલો કે એ બેગ મારે ગુલાટી સાહેબ ને આપવાની હતી. થોડો છોભીલો પડી ને મારી થેલી મા જોયું તો બેગ મને ના મળી. આ બાજુ પટ્ટાવાળો બોલી રહ્યો હતો "સાહેબ હું ક્યારનોય કહું છું મે એમને બેગ આપીજ નથી." મને કંઈ સમજાય તે પહેલા ઇન્સપેક્ટર મારી પાસે આવી ને બોલ્યા "અમને બાતમી મળી છે કે ગુલાટી પાવર ચોરી કરાવી ને કમીશન ખાય છે અને તેના છટકા માટે અમે અમારો માણસ મોકલ્યો હતો. અમે તપાસ કરી રહ્યા છીએ કે અમે આપેલી બેગ તેમના કયા સ્ટાફ પાસે છે?" પછી એમણે મારી થેલી ચેક કરી. કંઈ ના મળતા ગુલાટી અને પેલા પટ્ટાવાળાને લઈ ને જતા રહ્યા.
 
"બસ પેલી બેગ મારી ભુલના લીધે પડી જતા ગુલાટી સાહેબ બચી ગયા. કેસ પડતો મુકાયો. આ બાજુ ગુલાટી સાહેબે પણ મને ધમકી અપાવી કે જો પેલી બેગ વાળી વાત કોઈ ને કહી છે તો તને કેસ મા ફસાવી દઈશ. હું ચુપ રહ્યો. પણ પાપ છાપરે પોકારેજ તેમ ગુલાટી સાહેબ ગયા મહીનેજ રંગે હાથ પકડાયા." તખ્તસિંહજી આટલુ બોલી ને અટક્યા.
 
હવે હું બોલ્યો "કમાલ છે કુદરત નો ખેલ, એકજ ઝાટકે ઇમાનદાર વ્યક્તિ નું ઇમાન અને જરૂરીયાતની જરૂરત પુરી કરી દીધી."
 
બધા મારી સામે જોઈ રહ્યા હતા. તેમના પ્રશ્નો ઝડી વર્સાવે તે પહેલાજ મે લાભુની દાસ્તાન કીધી. અને બધા પ્રભુ નો પાડ માનવા લાગ્યા.
 
ત્યાંજ પંકિત નો ફોન આવ્યો "શું બાપુ, ભાવી સસરા એજ વ્યક્તિ નીકળ્યા કે તારે હજુ શોધખોળ કરવાની બાકી છે.?"
 
"ભાઈ ખુદા નો ખેલ કેવો છે તે હું તને પરત આવીશ પછી કહીશ. વ્યક્તિ એજ હતા અને હવે થનાર સસરા પણ." ફોન પર મોઢું દાબી મે તેને હકીકત પણ બયાન કરી દીધી.
 
તખ્તસિંહજી બોલ્યા "સાચેજ ખુદા એ બન્ને ની લાજ રાખી, અને તમે હવે લાભુ ને મળો તો કહેજો કે ભગવાને મારું ઇમાન સાચવવા અને તારી લાજ રાખવા એ પૈસા નો ખેલ કર્યો હતો અને એ પૈસા તારાજ છે. મારે કોઈનોય હરામનો રૂપિયો મારા ઘર મા ના જોઇએ."
 
જમવા ના ટેબલ પર બેઠા અને અમારી સંમતિ પણ લેવાઈ ગઈ. ગોળ-ધાણા ખાઈને અમે છુટા પડ્યા. રીટર્ન ટીકીટ તો લીધેલીજ હતી. આજે હું ટેન્શન ફ્રી હતો. લાભુના ફોન ની રાહ જોઈ રહ્યો હતો. બસ તેવામાંજ લાભુ નો ફોને આવ્યો અને બધી વાત તેને જણાવી. પછી માત્ર મજાક ખાતર હું બોલ્યો "લાભુ બધા પોલીસવાળા સરખા નથી હોતા, મારા બાપુજી પણ સબઇન્સ્પેક્ટર છે અને આજ સુધી લાંચ નથી લીધી."
 
લાભુ ગળગળો થઈ ગયો, અને બોલ્યો "સાહેબ, તમે મારી મદદ કરી તે બદલ ખુબ ખુબ આભાર અને પેલી વાત તો મે એમજ કીધી હતી તમને ખોટુ લાગ્યું હોય તો માફ કરજો."
 
ફોન મુકાયો અને હું રૂપલના ખયાલો માં ગુંથાયો.
 
*************(સમાપ્ત)*************
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૯/૦૭/૨૦૧૦

Thursday, July 8, 2010

ખુદા નો ખેલ... (ભાગ - ૨)

પ્રુથ્વીસિંહ અને પંકિત પોત પોતાના બાઈક પર ગોઠવાયા અને બાઈક હંકારી મુકી, તેમની પીઠ જોઈ લાભુ મન મા બબડ્યો "હે ભગવાન, અજાણતા પણ જો તખ્તસિંહજી ને મારા થી મુસીબત આવી પડી હોય અને તેનુ કારણ જો પેલા રૂપિયા હોય તો મને માફ કરજે."
 
*****
 
"બેટા પ્રુથ્વી ચાલ જમી લે પાછી બસ પકડવા ની છે." રસોડા માંથી રંજનબા ની બુમ સાંભળી પોતાના ખયાલો માંથી બહાર નીકળી હું વોશ બેઝિન તરફ આગળ વધ્યો.
 
જમી ને પોતાના ઓરડા માં જઈ મુસાફરી માટે નો સામાન ભર્યો અને બાપુજી પાસે આવી બોલ્યો "બાપુજી, આપણે જે ઘરે જઈએ છીએ એમનો પરિચય તો આપો ખબર પડે." પ્રુથ્વીસિંહ ના પિતા મદનસિંહ ઝાલા એકદમ રૂઢીચુસ્ત રાજપુત. અને પાછા સબ ઈન્સ્પેક્ટર. સહેજ આંખો ઝીણી કરી ને બોલ્યા "પ્રુથ્વી, તખ્તસિંહજી મારા નાનપણના મિત્ર છે અને તેની પુત્રી મા જોવા જેવુ ના હોય, તમે જવાનીયાઓને જે વાત કરવી હશે તેનો તમને પુરતો સમય આપીશું, હવે બીજી બબાલ મુક અને રિક્ષા બોલાય તો શીવરંજીની પટેલ ટ્રાવેલ ની ઓફિસ પહોંચીએ."
 
હું શાન મા સમજી ગયો કે બાપુજી હાલ કોઈ પણ વાત કરવાના મુડ મા નથી, ત્યાં પહોંચીને લાભુની વાતનો તોડ કરવો પડશે. "જી બાપુજી" કહી હું રિક્ષા લેવા ગયો. આ બાજુ પ્રુથ્વી ના બાપુજી બા ને કહી રહ્યા હતા "સાંભળ, બધી તૈયારી કરી છે ને, જો બન્ને એકબીજા ને પસંદ કરે કે તરતજ રૂપિયો નાળિયેળ અને ચુંદડી ઓઢાડવા ની રસમ પુરી કરવાની છે. અને તેને તખ્તસિંહજી ની રૂપલબા પસંદ આવશેજ. આજકાલ ના જવાનીયાઓને માણસ ની સમજ નથી હોતી, બસ બાહ્ય સુંદરતા ના દિવાના હોય છે. " ત્યાંજ બા બોલ્યા "સાંભળો, બધી તૈયારી કરી છે, પણ પ્રુથ્વી જો પસંદ ના કરે તો ત્યાં જોર જબરદસ્તી પર ના ઉતરતા, તમારો તીખો સ્વભાવ છે એટલે કહું છું."
 
રિક્ષા આવી પહોંચી, સામાન લઈ ને બધા રિક્ષા મા ગોઠવાયા અને શીવરંજીની પહોંચ્યા. બા "બેટા તુ કેમ શાંત છે, તને કોઈ તકલીફ હોય તો કહેજે. અને સાંભળ તારા બાપુજી તારા માટે કંઈક વિચાર કરીનેજ કહેતા હશે ને તો તુ પણ ત્યાં બધુ સમજી વિચારી ને કરજે. અને મે તેમને કહી દીધું છે કે પ્રુથ્વી ની હા હશે તોજ... "
 
"બસ બા, હવે બહુ સલાહો ના આપો. મને બધીય ખબર છે. તમે ફિકર ના કરો" મે બા ની વાત કાપતા જ જવાબ આપ્યો. બા તને શું ખબર કે મારા મન મા કયા વિચારો ચાલી રહ્યા છે. મારે તો લાભુ ને આપેલુ વચન પુરૂ કેવી રીતે કરવુ અને તખ્તસિંહજી જોડે પિતાજી ની હાજરી મા પેલા રૂપિયા વિશે કેવી રીતે પુછવું તેની ગડમઠલ ચાલી રહી છે. હું મન મા બબડતો હતો.
 
એવા માંજ બસ આવી ગયી અને ત્રણેય જણા પોત પોતાની સીટ પર ગોઠવાઈ ગયા. બસ ઉપડી અને સાણંદ ચોકડી પહોંચે ત્યાં સુધી મા તો બધા મુસાફરો નિંદ્રાધીન થઈ ગયા. મને ઉંઘ ના આવી, અને મારુ મગજ વિચારે ચઢી ગયું. લાભુ સાથેની પહેલી મુલાકાત મને યાદ આવી ગયી. તેણે આજથી નવ એક મહિના પહેલા સુખ-દુખ ટી સ્ટોલ ચાલુ કરેલો. પહેલી વાર જ્યારે મળ્યો ત્યારે તેની સાથે રૂબી કરી ને એક બાર તેર વરસની મુંગી છોકરી વાસણ ધોતી હતી. વાત વાત મા જાણવા મળેલુ કે લાભુ પોતે અપંગ અને અનાથ હોવાથી રસ્તે ભીખ માંગતા અપંગ અને અનાથ બાળકો ને પોતાના ત્યાં કામ પર રાખતો, ખવડાવતો અને તુચ્છ જીવન થી કશુંક સારુ જીવન આપવાનો પ્રયત્ન કરતો. મે એક વખત તેને પુછેલુ પણ ખરુ "લાભુ આ રૂબી તને ક્યાં થી મળી અને તેના મા બાપ જો પાછા મળી જાય તો તુ શું કરે?" ત્યારે લાભુ એ કીધેલુ મને હજુ યાદ છે. "સાહેબ રૂબી ગીતા મંદિર ભીખ માંગતી હતી. હું આ ગામ માં નવો હતો. રૂબી આમતો ક્યાં ની છે તે તો ખબર નથી. કદાચ ગીતામંદિર બસ સ્ટેન્ડ માંજ ક્યાંક ગુમ થઈ ગઈ હશે અને તેના મા બાપ તેની ભાળ નહી કાઢી શક્યા હોય. અને તે અભણ અને મુંગી છે એટલે વધુ ખબર નથી. બસ તે દિવસે અમારો ભેટો થઈ ગયો અને મે પછી તેને મારી જોડેજ રાખી લીધી. તમે પુછી જુઓ રૂબીને લાભુ એને નાની બહેન થી વિશેષ રાખે છે. હું એનો ફોટો પોલીસ ચોકી મા આપી આવ્યો છું અને તેને તેના મા બાપ જોડે મળાવીશ જ." તે વખતે મને તેની આંખ મા એક અજબ ખમીર જોવા મળ્યું હતું. મને યાદ છે કે રૂબી મહિનો એવુ જોડે રહી હતી અને લાભુ તેના મા બાપ શોધવા તેનો ફોટો લઈ પોલીસ ચોકી ના ધક્કા ખાતો હતો. અને લગભગ તેની જ મહેનત થી રૂબી પાછી પોતાના પરીવાર સાથે જોડાઈ શકી હતી. અને એ પ્રસંગ પણ યાદ આવે છે. લાભુ તે દિવસે જાણે બહેનને વિદાય કરતો હોય તેમ ધ્રુસકે ધ્રુસકે રોતો હતો. અને રૂબી ના ગરીબ મા બાપ તેના પગ મા પડી ને આભાર વ્યક્ત કરતા હતા. તે જાણતા હતા કે રૂબી જેવી મુંગી છોકરી જો કોઈ આડે હાથ આવી હોત તો તેનુ જીવન બદતર હોત. આજે સાજી સવળી છોકરી મળી છે તે માત્ર લાભુ જેવા પરગજુ માણસ ના લીધે જ.
 
બસ ત્યાર થી જ લાભુ પ્રત્યે મારું માન વધી ગયેલું અને શનીવાર ની બેઠક પણ બની ગયી હતી. મારા વિચારો આજે મારી નિંદ્રા ની વચ્ચે આવી ને ઉભા હતા. મને લાભુ પ્રત્યે માન યાદ આવ્યું તો હવે એ પણ વિચાર આવ્યો કે પેલા રૂપિયા ખોવાયા પછી તખ્તસિંહજી ના શું હાલ હશે? જો પૈસે ટકે ધનઢ્ય હશે તો ઘા જીરવઈ ગયો હશે અને જો એ રૂપિયા કોઈ કારણસર લીધા હશે અને પૈસે ટકે જો સુખી નહીં હોય તો કદાચ... બસ આ વિચારોએ મને બેચેન કરી દીધો અને શ્વાસ લેવા મે મારી બારી નો થોડો કાચ ખોલી નાંખ્યો. હવે મને એમ લાગતુ હતું કે ક્યારે ગાંધીધામ આવે અને હું મારા પ્રશ્નોનુ નિરાકરણ લાવું.
 
વિચારવેગેજ જાણે બસ ચાલી રહી હોય તેમ સામાખિયાળી, અને ભચાઉ પાસ થઈ ગયા. અને પરોઢિયે અમે આવી પહોંચ્યા ગાંધીધામ.
 
બસ માંથી અમે ત્રણેય ઉતર્યા. બાપુજી એ રિક્ષા બોલાવી અને કહ્યું સતાપર રોડ પર જી.ઇ.બી. કોલોની લઈ લે. હવે મને લાગ્યું કે હું મંઝિલથી નજીક છું અને આજે તો લાભુની વાત નો તોડ લાવીનેજ જંપીશ. રિક્ષા મા બાપુજી બોલ્યા "પ્રુથ્વી બેટા સાંભળ આપણને ઉતારો તેમણે તેમના ઘર માંજ આપ્યો છે, બપોર નુ જમવાનુ પણ ત્યાંજ છે. ત્યાં જઈ થોડો થાક ઉતારી નાહી ધોઈ ને મુખ્ય વાત પર આવીશું. તમારે જે જોવુ હોય તે જોઈલેજો. બાકી મારો મિત્ર એકદમ ભોળીયો છે. પૈસે ટકે કંઇ માલેતુજાર નથી પણ દુખી પણ નથી. અને હું તો તેને વીસ વરસે મળવાનો છું તો અમે તો અમારી જુની યાદો મા મસ્ત હોઈશું." બાપુજી ને પહેલીવાર હળવાશ ના મુડ મા જોઈ મને લાગ્યું કે મારે જે વાત જાણવી છે અને જે વાત કરવી છે તે થઈ જશે.  મે હળવેક થી પુછ્યું "તખ્તસિંહજી શું કરે છે?" "જી.ઇ.બી. માં ફોરમેન છે. એને બદલી ની જોબ છે એટલે ત્રણ એક વરસ થી અહીં છે." બાપુજી પોતાના મિત્ર ને મળવાની ખુશી મા અને જુની યાદો મા ભીંજાયેલા હતા તે મને તેમની બોલી પર થી સાફ થઈ ગયું. "તેમના પરીવાર મા કોણ કોણ છે?" પરીસ્થીતી નો લાભ લઈ મે ફરી પુછી નાંખ્યું. "તેમના પત્ની કંકુબા અને તેમની એક ની એક પુત્રી રૂપલબા. નાનો અને સુખી પરીવાર છે. તુ જોજે તો ખરો આપણા સ્વાગત માટે તે આખી રાત નહી સુતો હોય." હુંય મન મા બબડ્યો "હું પણ ક્યાં સુતો છું."
 
બાપુજીની વાત સાચી નીકળી. જેવી અમારી રિક્ષા તેમના ઝાંપા પાસે આવી કે તરતજ તમનો નાનો સુખી પરીવાર અમારી પાસે આવી ગયો. મને ઓળખાણ પડતા પણ વાર ના લાગી. સાડી મા સજ્જ એકવડા બાંધા ના કંકુબા, અને સફારી માં સજ્જ ભરાવદાર રાજપુતાના મુંછો વાળા મધ્યમ કદ ના તખ્તસિંહજી. અને પંજાબી ડ્રેસ માં પાણીદાર આંખો વાળી કન્યા એટલે રૂપલ. થોડીકવાર માંજ મે નોંધી લીધું કે તેઓ રૂઢીચુસ્ત નથી. તખ્તસિંહ્જી તો મારા બાપુજી ને ગળે વળગી પડ્યા. અમારો સામાન લઈ લીધો અને મિત્રભાવ થી અમને તેમના સરકારી ક્વાટર માં અંદર લઈ ગયા.
 
"લે મદન આ ચાવી. બાજુનુ ક્વાટર મે મારા માટે સાહેબની પરવાનગી થી રાખી લીધુ છે. અંદર આરામ કરવા અને નહાવા ધોવાની બધીજ વ્યવસ્થા કરેલી છે. જો કંઈ ખુટતુ હોય તો બુમ મારજે. તખો હાજર થઈ જશે."
 
"અલ્યા તખા, તુ હજુ ભુલે છે, છોકરી નો બાપ પછી પહેલા તો મારો ભાઈબંધ છે. મદન મદન શું કરે છે, મેંદુ બોલ તો મોજ પડી જાય. જો હું તખ્તસિંહ બુમ મારું અને બીજા કોઇ તખ્તસિંહ હાજર થઈ જાય તો" બાપુજી એ ચાવી હાથ મા લેતા અને ગમ્મત કરતા કહ્યું. હું હવે સમજી ગયો કે આ તખો અને મેંદુ જુના જોગીયાઓ છે અને હવે પછી નો સમય કદાચ એકદમ મોકળાશ ભર્યો હશે.
 
"મેંદુ, તખ્તસિંહ આખા ગાંધીધામ મા એકજ છે. ફિકર ના કરતો. તને કોઈ વાત નો વાંધો નહીં આવવ દઉં"
 
"ચલો થોડો આરામ કરી લઈએ અને આઠ એક વાગતા નાસ્તા ના ટેબલ પર ભેગા થઈએ." મારા બાપુજી બોલ્યા અને અમે અમારા વિસામા તરફ વળ્યા.
 
"હા હા કેમ નહીં, તારા માટે અહીંના સ્પેશિયલ ફાફડા અને સંભારો તૈયારજ હશે." તખ્તસિંહ હસતા હસતા બોલ્યા.
 
હું પથારી પર ફસડાયો અને મન મા હાશકારો પણ થયો. જે તખ્તસિંહની તપાસ કરવાની છે તેઓ સાક્ષાત સામે છે. હવે નો રસ્તો સરળ હશે. મારી આખી રાતની વિડંબના નો અંત હતો. અને હવે આંખો પર રાતનો ભાર પણ વર્તાતો હતો. બસ એકાદ નાનકડી ઝબકી મારી, હુ અને બા બાપુજી તૈયાર થઈ ગયા. હવે ગણતરીના કલાકો માંજ મારી પરેશાની નો અંત આવવાનો હતો અથવા એવુ કહું તો લાભુ અને તખ્તસિંહ વચ્ચેની ઘટના નો સેતુ સંધાવા નો હતો.
 
*************(ક્રમશ:)*************
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૮/૦૭/૨૦૧૦

પતંગિયું કરમાય છે...

યુનીફોર્મી રંગો અને,
દફતર ના ભાર માં,
પતંગિયું મુંઝાય છે,
 
ગુલાબ ખરે તે પહેલા,
પતંગિયું કરમાય છે.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૮/૦૭/૨૦૧૦

Wednesday, July 7, 2010

ખુદા નો ખેલ... (ભાગ - ૧)

લાભુ આજે ઉદાસ લાગતો હતો, ખબર નહીં પણ થોડા સમયથી માથા પર કોઈ ભાર ઉંચકીને ફરતો હોય તેમ લાગતુ હતુ. 
 
લાભુની ઓળખ આપુ તો, નરોડા જી.આઈ.ડી.સી. ની બહાર ચા અને નાસ્તાના રેડીમેડ પડીકા વેચતો ટપરી વાળો આશરે ૧૬ કે ૧૭ વરસનો છોકરો. ડાબો હાથ સંપુર્ણ ખોડો, કદાચ જન્મજાત ખોડ હશે. છેલ્લા આઠ નવ મહીનાથી એણે એક ખેતરની બાજુ મા ગુલમોહરના ઘટાદાર ઝાડ નીચે નાનકડી ટપરી સજાવી હતી. નામ પણ કેવું! "સુખ-દુખ ટી સ્ટોલ." અને તેની ટપરી પર મોટા ભાગના નાના લબરમૂછિયા ખોડ-ખાંપણ વાળા બાળકો, ક્યાં તો ચા આપતા હોય ક્યાં તો વાસણ ધોતા હોય. અપંગ અને અનાથ બાળકો પ્રત્યે તેને ખુબ પ્રેમ. વાત વાત માં તે કહેતો "પાપની પોટલી હળવી કરવા થોડુ સેવાનું કામ પણ કરતા જવુ પડે, બાકી ભગવાને બધા હિસાબ કિતાબો ગણી રાખેલા હોય છે અને આપણે તો એણે ગણેલા દાખલાઓ નુ પુનરાવર્તન માત્ર કરવાનુ હોય છે."
 
દર શનિવારની જેમ આજે પણ હું તેની ટપરી પર ગયો, મે મહીના ની બપોરનો સમય હતો. સુરજ બને એટલા જોરથી અગનજ્વાળાઓ ઓકી રહ્યો હતો. લાભુ જરા આખી ચા અને દસના ખારી લાવજે. મે એને ઓર્ડર આપ્યો. મારી જોડે મારો મિત્ર સેલ્સ એક્ઝેક્યુટીવ પંકિત ભાવસાર પણ હતો. અમે બન્ને સામાન્ય ગ્રેજ્યુએટ થયા પછી, સેલ્સમાં જોડાયા અને આખુ અઠવાડિયું ફરી શનીવારે સુખ-દુખ ટી સ્ટોલ પર ભેગા થતા અને નોકરીના અનુભવો શેયર કરતા.
 
અમે નોટીસ કર્યું કે આજે તેને કામમાં ઉત્સાહ નહોતો. નહીંતર તરતજ આવીને કહે "મને લાગતુ જ હતુ કે આજે પંકિતભાઈ અને પ્રુથ્વીસિંહ આવશે જ અને તમે આવી ગયા" એમ ગમ્મતની સાથે-સાથ થોડો મસ્કો પણ હોય.
 
"લો મોટાભાઈ તમારી ચા અને ખારી" : લાભુ પ્લેટ મુકતો જતો રહ્યો, પણ પહેલા જેવો રણકાર ના દેખાયો. પંકિતે મસ્તી ચાલુ કરી લાભુ "તને ખબર છે, કાલે બાપુ છોકરી જોવા જવાના છે અને તુ આમ મુડલેસ થઈને ચા આપે છે એવુ થોડુ ચાલે?" લાભુએ પણ પુછવા ખાતર પુછ્યું "ક્યાં જવાના છો?" મે કહ્યું "ગાંધીધામ." બસ અચાનક તેની આંખોમાં ચમક આવી ગઈ. પંકિતે ફરી મસ્તી કરી "કેમ તારી કોઈ ગર્લફ્રેન્ડ ત્યાં રહે છે?" લાભુ થોડો ખચકાઈ ને "ના સાહેબ આમતો ઘણા બધા રહે છે અને આમ કોઈ પણ નહી." હવે પંકિતને મે વાળ્યો "છોડ ને યાર શું તુય લાભુ ની ફીરકી ઉતારે છે." હળવેક થી પુછ્યું "લાભુ, તારે કોઈ કામ હોયતો કહેજે."
 
"સાહેબ કામ તો છે. પણ પહેલા તમારે મારી વાત સાંભળવી પડશે. જો તમને થોડો સમય હોય તો?" લાભુએ ચા નો સ્ટોવ બંધ કરતા કહ્યું. પંકિત બોલ્યો "વાંધો નહી, ટાઈમ જ ટાઈમ છે, હવે બપોરે થોડા અમે સેલ્સ ડીલ કરવા જવાના છીએ, તુ તારે બોલવાનુ ચાલુ કર." લાભુએ પાણીનો ગ્લાસ લીધો અને તેની વાત કહેવાની શરૂ કરી.
 
"સાહેબ હું પોતે ગાંધીધામ નો છું, માતા અને પિતા એક માર્ગ અકસ્માત મા શ્રીજી ચરણ થયા પછી હું મારા મામા-મામી જોડે રહેતો હતો. મામા નો સ્વભાવ ખુબજ સુંદર અને હેતાળ, સામે મામી નિર્દયી અને ક્રોધી. હું બાર વરસનો હતો અનાથ થયો ત્યારે. અને મામા-મામી જોડે ગાંધીધામ થી માંડવી રોડ પર આવેલા ઝુંપડપટ્ટી માં રહેતો હતો. મારા મા-બાપ પણ સુખી નહોતા, પપ્પા લારી ચલાવતા અને માં ગાંધીધામ બસ સ્ટેન્ડ પાસે લારી પર ચા અને ગુટખા વેચતી. હું રાતની શાળા માં ભણતો અને સવારે ચા ની લારી પર માં ને મદદ કરાવતો. માતા-પિતાના અવસાન બાદ ગાંધીધામની લારી હું સંભાળતો અને તેનો હિસાબ કિતાબ બધો મામી ના હાથ માં રહેતો. વસ્તી કરું કે તરતજ મામી આવી જાય અને બધા રૂપિયા મારી પાસે થી લઈ લે. વધેલુ ઘટેલુ જમવા આપે. મામાની હાજરી હોય તો પણ એમનુ કંઈ ના ચાલે. પણ મામા મને ખુબ સાચવતા, રાતે મને ચોરી છુપીથી ખાવાનુ આપી જાય. કોક દિવસ જો રૂપિયાની ગણતરીમાં ભુલ પડે તો મામી ઢોર માર મારે અને ખાવાનુ પણ ના આપે."
 
બસ આટલી વાત સંભળાવી અને લાભુ તેને આવેલો ડુમો ગળવા ઉભો થયો અને પાણીનો ગ્લાસ પી ગયો. હું અને પંકિત પણ આશ્ચર્ય ચકિત થઈ ને જોતા રહ્યા. મન માં અફસોસ પણ થયો કે દુનિયા માં આવા પણ જાલિમો ઘર મા વસે છે. લાભુ પાછો આવી ને બેઠો અને ફરી એણે બોલવાનુ ચાલુ કય્રું. અમારી પાસે આજે સમયની કોઈ ખોટ નહોતી, અહીથી સીધા ઘરેજ જવાનુ હતું. અને મારે સાંજની પટેલ ટ્રાવેલ્સ મા બેસી કન્યા જોવા ગાંધીધામ.
 
"સાહેબ મુળ વાત એ નથી કે કોણે શું કર્યું, પણ સાહેબ ત્યારબાદ એક એવો પ્રસંગ બની ગયો કે મારે ગાંધીધામ છોડી અહી ભાગી આવવુ પડ્યું"
 
હવે અમને પણ થોડી કુતુહલતા જાગી. લાગ્યું કે કહાની મેં ટ્વીસ્ટ હૈ.
 
"આજથી દસ મહીના પહેલા ગાંધીધામ મા જોરદાર વાવાજોડું આવ્યું અને ગાજ-વીજ સાથે ભારે વરસાદ પડ્યો. હું મારી ટપરી સાચવી ને બેઠો હતો ત્યાં એક રિક્ષાની સહેજ ટક્કર વાગતા મારી ટપરી ઉંધી પડી ગયી. અને સિગારેટ અને ગુટખાના પેકેટો પાણી માં ભીના થઈ ગયા. દુધ બધુ ઢોળાઈ ગયું અને હું મામી ના નિર્દયી વિચારે, ડરી ને રોવા લાગ્યો. સહેજે હજાર રુપિયાનુ નુકશાન હતુ. હવે જો મામી ને આ વાત ખબર પડી જાય તો મારી-મારી ને મારી છાલ ઉતારી લે, બસ આ ડર થી હું માથે હાથ મુકી ને ત્યાંજ બેસી ગયો. આજે મને મારા મા-બાપ મને બહુ યાદ આવતા હતા. આકશી મેહ ઉભુ રહેવાનુ નામ નહોતો લેતો અને મારી આંખો પણ આજે પાંપણ નો બાંધ તોડી ને વહ્યા કરતી હતી. ભગવાને મને કદાચ બે હાથ આપ્યા હોત તો હું મારી ટપરી બચાવી શકત, એવા મનોમન વિચારો કરતો અને ભગવાનને પેટ ભરીને કોંસતો રડી રહ્યો હતો."
 
પંકિત હવે બોલ્યો "અચ્છા એટલે તુ ત્યાં થી ભાગી ને આવ્યો એમ ને?"
 
"ના સાહેબ, વાત થોડી જુદી છે. ખબર નહી કેમ તે વખતે ભગવાને શું ધાર્યું હતુ તે તો તેનેજ ખબર."
 
હવે મે પુછ્યું "દોસ્ત દિલ માં જે વાત હોય તે કહી નાંખ, અને હું ગાંધીધામ જઈશ તો, તુ જે કામ કહીશ તે સમયે કરીશ અને તારા મામા ની ખબર પણ લેતો આવીશ." મને એમ કે કદાચ એને એના મામા જોડે લાગણી છે તો તેમની ખબર કાઢવાનું કે એવુંજ કંઈક કામ કહેશે.
 
"ના સાહેબ, મારે મારા મામા ની નહી પણ એક બીજા વ્યક્તિ ની ભાળ જોઈએ છે."
 
પંકિત "બીજા વ્યક્તિ ની?"
 
"હા સાહેબ, હજુ મારી વાત પુરી નથી થઈ."
 
"હા તો બોલી નાંખ અને એક બાલાજી વેફર પણ આપી દે" મે મારા મોબાઈલ મા સમય જોતા કહ્યું.
 
"લો સાહેબ વેફર. સાહેબ વાત જાણે એમ બની કે બસ હુ મારા પર આવેલી આફતો થી રડી રહ્યો હતો અને ભગવાન ને કોંસી રહ્યો હતો ત્યાંજ એક નાનકડી હેન્ડ-બેગ પાણી માં તરતી મારા પગે અથડાઈ. મે તેને ઉંચકી લીધી, તો મને એમાં ખાસુ એવુ વજન લાગ્યું. કુતુહલતા પુર્વક ખોલી તો તેમાં મને પ્લાસ્ટીક ની કોથળી મા લપેટેલી ૫૦૦ ની નોટો નું બંડલ દેખાયું."
 
"ઓકે, તો તુ એ નોટો નુ બંડલ લઈ ને ભાગી આવ્યો છે એમ?" પંકિતે સહેજ કરડાકી ભર્યા સ્વરે કહ્યું.
 
"ના ના સાહેબ, પહેલા વાત તો સાંભળો" લાભુ ઉતાવળે બોલી ગયો.
 
"હા બોલ." હવે મારી પણ ધીરજ ખુટી ગઈ હતી.
 
"તો તે બેગ માં મને નોટો નું બંડલ મળ્યું સાથે સાથે એક સરનામુ પણ મળ્યું. પહેલા તો મગજ માં વિચાર આવ્યો કે ભગવાને મારી લાજ રાખી અને એમણે આ રૂપિયા મારા લાભ માટેજ મોકલ્યા છે. મારા હ્ર્દય અને મન વચ્ચે ગજાગ્રહ ચાલ્યો. મારું સ્વામાન મને તે લેવા કે સ્વીકારવા નું ના કહેતુ હતું તો મારું મગજ મામી ના નિર્દયી સ્વાભાવ થી બચવા નો રસ્તો બતાવતું હતું."
 
"પછી તે શું કર્યું?" પંકિતે વેફર ના પેકેટ માં હાથ નાંખતા પુછ્યું.
 
"પછી મારું હ્રદય જીતી ગયું અને હું અંદર આપેલા સરનામે ધોધમાર વરસાદ માં પેકેટ પાછુ આપવા સાયકલ લઈ ને નીકળ્યો. મન મા એવો વિચાર પણ આવ્યો કે ૫૦,૦૦૦ રૂપિયા પાછા આપીશ તો મને કદાચ બક્ષીસ મા ૫૦૦ રૂપિયા આપી પણ દે. પણ ત્યાં એ સરનામે પહોંચ્યો જોયું તો ત્યાં પોલીસ ની જીપ પહેલે થીજ પડી હતી અને લોકો નું ટો્ળુ જમા થયેલું હતું. હું ખુબ ગભરાઈ ગયો. પૈસા પડી ગયા છે એટલે શોધવા પોલીસ બોલાવી લાગે છે. મને લાગ્યું કે હવે જો હું આપવા જઈશ તો પોલીસ મારશે અને મારો હપ્તો પણ ડબલ કરી નાંખશે. હું પોલીસ જાત થી ખુબ વાકેફ હતો, મફત ની ચા પીવી, ગુટખા ખાવી અને પાછો દર મહિને ૫૦૦ નો હપ્તો."
 
"એટલે તુ પોલીસ થી ડરી ને ભાગી આવ્યો છે એમજ ને." મને થોડી સચ્ચાઈ દેખાઈ. "પણ લાભુ, મારે કામ શું કરવાનુ છે તે તો કહે?"
 
પંકિતે ઝડપ બતાવી "જેની બેગ મળી હતી તેની ભાળ કાઢવાની હશે, શું બાપુ તમે પણ યાર."
 
"હા સાહેબ, મારે એ ભાઈ તખ્તસિંહજી ની ભાળ કાઢવી છે અને તેમના પૈસા પાછા પહોંચતા કરવા છે. હાલ તો પુરા નથી પણ તેમને કહેવું છે કે લાભુ તેમની પાઇ પાઈ ચુકતે કરી દેશે."
 
હવે મારે ચક્કર ખાવાનો વારો હતો. કેમ કે જે છોકરી હું જોવા જવાનો હતો તેના પિતાજી નું નામ પણ તખ્તસિંહજી હતું. મે એને કીધુ વાંધો નહી મારો મોબાઈલ નંબર લઈ લે અને મને રવીવારે રાતે ફોને કરજે. અને મને પણ લાગ્યું કે ચલો મારા હાથે ભગવાને સારુ કામ લખ્યું છે અને જો તખ્તસિંહજી એજ વ્યક્તિ નીકળશે તો બન્નેના માથા નો ભાર હળવો થશે.
 
*************(ક્રમશ:)*************
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૭/૦૭/૨૦૧૦

મીંદડી... (જોડકણા)

(૧)
નાની મારી મીંદડી,
કરતી મ્યાંઉ મ્યાંઉ.
ઉંદર પાછળ દોટ મુકી,
કહેતી ખાઉં ખાઉં.
 
(૨)
દૂધ ખાય દહીં ખાય,
માખણ ઝટપટ ચાટી જાય,
કુત્તો દેખી મીંદડી મારી
ખુણે ફટફટ સંતાતી જાય.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૭/૦૭/૨૦૧૦
 

Tuesday, July 6, 2010

ભારત બંધ... (હાઇકુ)

રોજ કમાનાર મજદુરની પત્નીનો સવાલ :
 
મોઘવારી માં,
મળ્યું ભારત બંધ,
આજે શું ખાશું?
 
મજદુર પતિનો જવાબ : 
 
રોજ શું ખાધુ?
તો આજે શું રોવાનુ?
પાણી જમી લે!
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૬/૦૭/૨૦૧૦

Monday, July 5, 2010

ચકીબેન... (બાળગીત)

ચકીબેન ચકીબેન,
તમે કેમ રિસાણા છો?
દાણા નાંખ્યા પાણી મુક્યું,
તમે ક્યાં સંતાણા છો?
 
કલબલ કરતી કાબર આપે,
તમને મોઘેરા માન,
ઘુંટરઘું કરતો કબુતર પણ,
જાળવે તમારી શાન.
 
નાના નાના બાળુડા પર,
તમે કેમ ખીજાણા છો?
દાણા નાંખ્યા પાણી મુક્યું,
તમે ક્યાં સંતાણા છો?
 
ચીં ચીં કરતા ફડકો મારતા,
આવો તમે મારી બેન,
બાગડ બીલ્લો સુતો છે,
તો મળશે તમને સુખ ચેન.
 
ચકીબેન ચકીબેન
તમે કેમ મુંઝવાણા છો?
દાણા નાંખ્યા પાણી મુક્યું,
તમે ક્યાં સંતાણા છો?
 
ચકીબેન ચકીબેન,
તમે કેમ રિસાણા છો?
દાણા નાંખ્યા પાણી મુક્યું,
તમે ક્યાં સંતાણા છો?
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૫/૦૭/૨૦૧૦

Saturday, July 3, 2010

નામ... (સવૈયા)

મારા હૈયા બારણે ઝુલતી તખ્તી ઉપર છે જે નામ,
વિસામો લેવા એજ પુછે છે કે ખાલી છે મકાન?
 
સવૈયા : ૩૧ માત્રા, છેલ્લા બે અક્ષરો અનુક્રમે ગુરુ-લઘુ.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૩/૦૭/૨૦૧૦
 

બાળ... (ચોપાઈ)

વરસાદે ભીંજાતુ બાળ,
કાગળ હોડી રમતુ બાળ,
સ્વપ્ન સફર ખેડતુ બાળ,
મેહુલા ને ગમતુ બાળ.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૩/૦૭/૨૦૧૦

Friday, July 2, 2010

વેલ... (ચોપાઈ)

થોવારિયે લટકી વેલ,
પ્રેમ-ભાવ થી વળગી વેલ,
થોવારિયો સમજે પ્રેમ,
પશુ-પક્ષીઓ રાખે છેટ.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૨/૦૭/૨૦૧૦

ઝરણું... (ચોપાઈ)

ખળખળ ઝરણું ગીતો ગાય,
પર્વતને કોતરતુ જાય,
નદીને મળી શાંતી થાય,
ધરાની જો તરસ છીપાય.
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૨/૦૭/૨૦૧૦

પંખી... (ચોપાઈ)

પાંખો ખોલી કાપે આભ,
એથી સુરજ કરતો તાપ,
પંખીઓને શો વિશાદ?
ભેગા મળી કરે કિલાટ.
 
ચોપાઈ : દાદા દાદા દાદા ગાલ
 
યોગેન્દુ જોષી : ૦૨/૦૭/૨૦૧૦